7 Ιουν 2009

Προβολές

Όταν νιώθουμε κάποια αίσθηση στο σώμα μας, τη δεχόμαστε όπως είναι ή μήπως την ερμηνεύουμε αυτόματα; «Σφίχτηκε το στομάχι μου από το άγχος», «με ματιάσανε» ή δεν ξέρω τι άλλο. Όμως τι μας λέει η αίσθηση αυτή από μόνη της; Για να ακούσουμε προσεκτικά. Τι μας λέει; ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΑ. Η αίσθηση αυτή καθεαυτή δεν μας λέει τίποτα. Δεν μας μιλάει, δεν γνωρίζει τη γλώσσα μας. Αυτό που ακούμε σε σχέση με την αίσθηση είναι η ερμηνεία που της προσκολλούμε. Και είναι σαν η ερμηνεία με την οποία περιενδύσαμε την αίσθηση να μας λέει κάτι, ανάλογα με το τι μας αρέσει και τι όχι. Όμως αυτό που πραγματικά μας μιλά είναι οι μηχανισμοί της σκέψης μας.

Καμιά φορά το αποκαλούμε όλο αυτό διαίσθηση ή προαίσθημα. Κι όμως, τις περισσότερες φορές, αυτή η φωνούλα που ακούμε όταν βρισκόμαστε σε μια ψυχολογική διαδικασία (συνήθως άγχους ή φόβου) είναι απλά και μόνο οι μηχανισμοί του νου μας που μιλούν στα συναισθήματά μας. Η πραγματική διαίσθηση είναι κάτι άλλο, είναι σαφήνεια και είναι ακόμη κάτι που σκίζει το πέπλο της ψυχολογικής μας διαδικασίας σαν ξίφος: είναι το σημείο στο οποίο ΞΕΡΟΥΜΕ με κάθε βεβαιότητα, το σημείο που δεν έχει να κάνει με συναισθηματικές ομίχλες και καταιγίδες ούτε με σκέψεις και ξανά σκέψεις. Ο,τιδήποτε άλλο είναι προβολή.

Καμιά φορά πιστεύουμε τόσο πολύ στις σκέψεις μας, «οι γονείς μου δεν με ήθελαν», «η γυναίκα μου δεν μ’ αγαπάει», «νιώθω ξένη» που τις περνάμε γι’ αλήθεια, όταν στην πραγματικότητα δεν είναι παρά δικές μας σκέψεις. Το φαινόμενο αυτό στην ψυχολογία ονομάζεται προβολή. Εάν κάποιος πει μια γνώμη για μας κι εμείς την πιστέψουμε, τότε συμβαίνει εξωτερική προβολή. Εάν εμφανιστεί μια σκέψη, συνήθως μαζί με ένα συναίσθημα, και τα πιστέψουμε, κάνουμε εσωτερική προβολή. Όλες οι προβολές καταλήγουν σε μια ερμηνεία και η ερμηνεία αυτή συνήθως αποτελεί μια κρίση που εύκολα γίνεται κριτική. Έτσι, αν κάποιος που μας ενδιαφέρει μας πει «σ’αγαπώ» και τον πιστέψουμε, γρήγορα το ερμηνεύουμε μέσα μας ως «είμαι αγαπητός». Όλα, θετικά ή αρνητικά, μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο, είναι προβολές που πολύ γρήγορα μετατρέπονται σε εγωκεντρικές κρίσεις: είμαι αγαπητός ή δεν είμαι, είμαι σούπερ ή δεν είμαι, είμαι κακός ή είμαι καλός κ.ο.κ.

Και οι χειρότερες προβολές είναι οι καλύτερες. Για παράδειγμα, το να φανταζόμαστε ωραίες εικόνες όταν η πραγματικότητα δεν είναι και τόσο ωραία. Όσο πιστεύουμε την ωραία εικόνα και λέμε «είμαι καλά», «όλα είναι εντάξει», «όλα είναι υπέροχα», «όλα είναι αγάπη», «τίποτα δεν είναι λάθος», «ο πόνος δεν με αγγίζει» υπνωτιζόμαστε από την ίδια μας την εικόνα και παύουμε να είμαστε παρόντες εδώ και τώρα. Είμαι λοιπόν σε ένα μάθημα γιόγκα (από τα λίγα που έκανα στη ζωή μου, μάλλον δεν μου πάει η γιόγκα) και αναρωτιέμαι «τι κάνω εγώ εδώ;». Η ερώτηση αυτή περιελάμβανε μια φανταστική επιλογή: ότι η στιγμή μπορούσε να είναι διαφορετική από αυτή που ήταν. Αυτή άλλωστε είναι και η φύση της ερώτησης «τι κάνω εγώ εδώ». Όμως η αλήθεια που είμαι, η ολότητα που είμαι, μου λέει ότι δεν χρειάζομαι ένα όμορφο συναίσθημα για να είμαι αυτό που είμαι. Όχι ότι δεν είναι ωραίο να έχουμε όμορφα συναισθήματα, απλά δεν είναι απαραίτητο.

Μόνο όταν απαγκιστρωθούμε από τις εικόνες μας, καλές ή κακές, μπορούμε πραγματικά να ζήσουμε στο παρόν με πραγματικό τρόπο και με τους άλλους ανθρώπους. Και η απαγκίστρωση είναι πολύ απλή. Χρειάζεται απλά να δούμε τον μηχανισμό της προβολής με ειλικρίνεια. Να δούμε δηλαδή πώς εργάζεται μέσα μας. Τίποτε άλλο. Δεν χρειάζεται να αλλάξουμε κάτι ή να προσπαθήσουμε για κάτι, απλά να δούμε ότι είναι ένας μηχανισμός και να πάψουμε να τον πιστεύουμε. Με το να τον δούμε και να πάψουμε να τον πιστεύουμε, τον εγκαταλείπουμε.

Ποιος είναι λοιπόν το αφεντικό στη ζωή μου; Οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου και οι ιστορίες που μου λένε ή εγώ; Σίγουρα εγώ. Κι ούτε χρειάζεται να αδειάσω τον νου μου από τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Τις ακούω όλες, τους δίνω την προσοχή που χρειάζονται, τις αγκαλιάζω όπως ένας γονιός το παιδί του γιατί μου δείχνουν τους κρυμμένους μηχανισμούς της ψυχής μου, αλλά έχω σταματήσει να τις πιστεύω. Εγώ είμαι το αφεντικό.

Κι έτσι μπήκα σε αχαρτογράφητη περιοχή. Η αίσθηση ότι «εγώ είμαι το αφεντικό» δεν είναι γνώριμη, αλλά είναι η φυσική μου εξουσία, το δικαίωμά μου. Δεν έχει να κάνει με το ποια είμαι, έχει να κάνει με αυτό που είναι φυσικό μου δικαίωμα: μπορώ να το πω ελευθερία ή αγάπη ή δύναμη ή όπως θέλω. Κι έτσι ΕΙΜΑΙ ελευθερία και δεν χρειάζεται πια να την εξορίσω σε έναν μελλοντικό, ασαφή τόπο. Τη ΖΩ εδώ και τώρα. :)

8 σχόλια:

Spy είπε...

Aν το έχετε πραγματικά κατακτήσει αυτό, τότε επιτρέψτε μου να σας πω: είστε ένας πολύ τυχερός άνθρωπος!

(εγώ το παλεύω καμιά δεκαριά χρόνια τώρα, κι όλο νιώθω πως είμαι στη μέση ακόμα, παρά τις φαινομενικές πρόσκαιρές μου κατακτήσεις...)

Christina Linardaki είπε...

Αν πω ότι το έχω κατακτήσει, θα πω ψέμματα. Όμως το νιώθω, το ψυχανεμίζομαι και είναι στιγμές που πραγματικά το καταφέρνω. Και πραγματικά θαυμάζω με το πόσες μα πόσες προβολές κάνω, όλη την ώρα. Και με τους μηχανισμούς που βλέπω ότι κρύβονται από κάτω. Οι περισσότεροι είναι κάτι σαν "είσαι ανάξια", "δεν αξίζεις" και παρόμοια πράγματα. Είναι να απορεί κανείς από πού έρχονται όλα αυτά. Όμως το ότι είναι στιγμές που καταφέρνω να τους δω αυτούς τους μηχανισμούς, να τους αγκαλιάσω αλλά να μην τους πιστέψω, σημαίνει ότι είναι κάτι που αληθινά μπορεί να γίνει.

Ανώνυμος είπε...

Καταλαβαίνω περί τίνος μιλάμε, αλλά ξεπηδά επίμονα μια ερώτηση:
Αν οι σκέψεις και τα συναισθήματα δεν είναι "εγώ", τι είναι "εγώ";

Christina Linardaki είπε...

Μα, ό,τι θέλεις και ό,τι επιλέγεις να είσαι. Ως "πνευματικοί" άνθρωποι (τρομάρα μας) συνηθίσαμε να θεωρούμε ως αφύπνιση την αναγνώριση ενός "παρατηρητή" μέσα μας ο οποίος αποστασιοποιείται από τις σκέψεις και τα συναισθήματα και τα παρατηρεί. Μπορείς να μετατοπίσεις την αίσθηση του "εγώ είμαι" σε αυτόν τον παρατηρητή, αν το θέλεις, αρκεί να ξέρεις ότι και ο παρατηρητής είναι μια ιδέα, ένα γέννημα του νου σου.

Και μάλιστα είναι μια ιδέα που αναπαράγει τη δυικότητα και τον δυισμό, γιατί, εφόσον υπάρχει ένας παρατηρητής, υπάρχει αναγκαστικά κι ένα παρατηρούμενο και οι σκέψεις και τα συναισθήματα γίνονται μπαλάκι του πιγκ-πογκ ανάμεσα σε ένα εγώ με το οποίο θέλουμε να αποταυτιστούμε και έναν ανύπαρκτο παρατηρητή.

Αντίθετα, ο τρόπος που προσπαθώ να αναλύσω δεν είναι ότι βάζω τα συναισθήματα και τις σκέψεις απέναντί μου σαν σε εκτελεστικό απόσπασμα και προσπαθώ να με αλλάξω. Δεν είναι ότι τα βάζω στο μικροσκόπιο και τα αναλύω μέχρι εξοντώσεως. Είναι ότι τα βλέπω, τα αναγνωρίζω και τα αγκαλιάζω απαλά, μαλακά, ευγενικά, τα ενσωματώνω στο εγώ είμαι μου. Αλλά δεν τα πιστεύω, δεν τους παραδίδω τον έλεγχο της ύπαρξής μου. Και με το να μην τα πιστεύω, παύω να είμαι δέσμιά τους, γίνομαι ο χώρος μέσα στον οποίο εκδηλώνονται και είμαι Συνείδηση, η συνείδηση που κρατά στα χέρια της κάθε ύπαρξη και όλες τις μορφές.

Lillian είπε...

Αγκαλιές λοιπόν...!!

λίλλιαν

Christina Linardaki είπε...

Πάντα. Απαλές, μαλακές, ευγενικές. Έτσι εξαφανίζεται η σκληρότητα από μέσα μας. Αντικαθίσταται από αυτή την απαλή αίσθηση του απέραντου χώρου που είναι η συνείδηση.

Θα αναφερθώ ξανά στη μεταφορά με το τοπίο, γιατί δίνει ακριβώς την ιδέα. Το τοπίο είναι η σκηνή, ο χώρος μέσα στον οποίο εκτυλίσσονται τα φαινόμενα, η συνείδηση. Τα φαινόμενα (βροχή, χιόνι, ήλιος κτλ) είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματα. Αν κοιτάξω το τοπίο, δεν μπορώ να το δω ξέχωρα από τα φαινόμενα μέσα σε αυτό, γιατί αυτά του δίνουν χαρακτήρα και χρώμα και είναι πρόσκαιρα κομμάτι του. Όμως ο χαρακτήρας και το χρώμα δεν αλλοιώνουν τη σκηνή, τον χώρο στον οποίο εκδηλώνονται. Ο χώρος είναι πάντα εκεί, ανεπηρέαστος, αναλλοίωτος. Είναι μια ηρεμία μέσα στη σφοδρότητα των φαινομένων. Μια αγκαλιά του ό,τι εκδηλώνεται μέσα του.

Η επιλογή του πού θα εντοπίσουμε την αίσθηση του εγώ είμαι μας είναι καθαρά δική μας - και καμία επιλογή δεν είναι λάθος. Απλά το κόστος που φέρει καθεμία είναι πολύ διαφορετικό.

Menia είπε...

Σεβόμενη όπως πάντα αυτά που λες, θα "διαφωνήσω", και δεν θα ξεχωρίσω συναισθήματα και σκέψεις από το εγώ. γιατί αυτά είναι ο καθένας μας. Ασχετα από το πως δημιουργούνται. Στο κάτω κάτω σαν μέρη του κοινωνικού συνόλου, είναι λογικό να έχουμε εξωτερικές παρεμβάσεις και κατεύθυνση κάποιων σκέψεων. Βέβαια το πόσο θα το κρίνει ή όχι ο καθένας. Αλλά όλα αυτά είμαι εγώ και εσύ.
Μη μου γράψεις κανένα μεγάλο κείμενο τώρα για απάντηση, όχι τίποτα άλλο, αλλά δύσκολα θα σε αντικρούσω και θα γίνω και ρεζίλι χαχαχα.
Φιλιά πολλά πολυτιμάκι

Christina Linardaki είπε...

Χα χα χα! Δεν λέμε κάτι διαφορετικό. Συμφωνώ, είμαστε και οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας κι ας μην τα παράγουμε με τη θέλησή μας κι ας μην μπορούμε να τα ελέγξουμε.

Το διαφορετικό που λέω είναι ότι είμαστε ταυτόχρονα και ο χώρος μέσα στον οποίο εμφανίζονται και ότι μπορούμε, αν το επιλέγουμε, να μετατοπίσουμε την αίσθηση του "εγώ είμαι" στον χώρο αυτόν που είναι συνείδηση. Γιατί αυτή η διαδικασία είναι απελευθερωτική, για τους λόγους που αναφέρω.

Και, επίσης πολύ σημαντικό, ότι ο χώρος της συνείδησης δεν είναι ταυτόσημος με την έννοια του παρατηρητή.

Πολλά πολλά φιλιά κι από μένα! ΧΧΧ