Ένα

Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες, στο πέρασμα του χρόνου, να εξηγηθεί το Ένα, αυτό που είναι η πραγματική ουσία της ύπαρξης και η υποκείμενη ουσία του ο,τιδήποτε υπάρχει.

Στον νεοπλατωνισμό, για παράδειγμα, ο Πλωτίνος στις Εννεάδες του μας λέει ότι το Ον διαβαθμίζεται ως εξής: από το Εν στον Νου, μετά στην Ψυχή και τέλος στον εκδηλωμένο υλικό κόσμο. Μέσα σε αυτές τις τέσσερις υποστάσεις το Εν είναι το Κάτι (και όχι το Τίποτα) που δεν επιδέχεται κατηγορήματα γιατί απλούστατα όποιο χαρακτηρισμό κι αν του δώσουμε, όποια ιδιότητα κι αν του προσάψουμε, του προσδίδουμε διττότητα: τον πυρήνα του είναι και την ιδιότητα. Όμως το Εν δεν είναι διττό, από μια άποψη δεν είναι καν (με την κλασική έννοια). Ή καλύτερα είναι και δεν είναι. Είναι δυνατότητα, δεν είναι εκδήλωση. Είναι η δυνατότητα της ύπαρξης αλλά όχι η ύπαρξη (παρ' όλο που η ύπαρξη προέρχεται από αυτό). Είναι η δυνατότητα της εκδήλωσης αλλά όχι η εκδήλωση. Είναι η αιώνια μήτρα που περιέχει και γεννά όλα όσα αντιλαμβανόμαστε.

Ο Sri Aurobindo, από την άλλη, διαβαθμίζει το Ον ξεκινώντας από το Ένα (ή Εαυτό ή Πνεύμα) το οποίο ταυτίζεται με το μπράχμαν και περιέχει την απόλυτη ύπαρξη, την απόλυτη συνείδηση και την απόλυτη ευτυχία. Πέρα από αυτά τα τρία υπάρχει και μια τέταρτη αρχή, ο Υπερνούς, μια πολύπλοκη σύνθεση με πολλές επιστρώσεις (σκάντας) που δημιουργεί και κατοικεί τον εκδηλωμένο κόσμο. Ο κόσμος δημιουργείται από την ικανότητα του Υπερνού να συγκεντρώνεται στο ολοένα ειδικότερο, όπως εμείς διαβάζουμε πχ ένα βιβλίο: απορροφούμαστε τόσο από το βιβλίο, ώστε βγάζουμε από τη συνείδησή μας ο,τιδήποτε άλλο. Ο Υπερνούς ο οποίος περιλαμβάνει και απαρτίζεται από όλους τους ατομικούς νόες (αυτό που στην κοινή συνείδηση της Δύσης ονομάζουμε “ψυχή”) είναι που μετενσαρκώνεται, αυτός ο ένας είναι που ζει όλες τις ζωές, επιμερίζοντας την αθρόα εμπειρία έτσι ώστε να μην την προσλαμβάνει όλη απόλυτα και ταυτόχρονα, όπως στην κατάσταση του Ενός, αλλά ως ροή, ως γίγνεσθαι.

Η επιστήμη τις τελευταίες δεκαετίες, αρχίζει κι αυτή να μιλάει για την ενότητα του σύμπαντος και για τη μία πραγματική φύση που το διαπνέει. Οι επιστήμονες είπαν ότι το σύμπαν είναι νους, μια μεγάλη σκέψη. Ο Οπενχάιμερ το 1950 έλεγε: “Ο υλικός και πολύμορφος κόσμος είναι εδήλωση μιας μοναδικής και ουσιαστικής πνευματικής δύναμης, που δεν είναι υλική”. Πιο πρόσφατα, ένας άλλος μεγάλος φυσικός, ο Σαμάν είπε ότι κάθε σωματίδιο ύλης πρέπει να συνοδεύεται κατά κάποιο τρόπο από ένα σωματίδιο πνεύματος, αλλιώς η συμπεριφορά του δεν μπορεί να εξηγηθεί. Ο Κάπρα, ο Μπομ, ο Σταπ, ο Τρίπερ, ο Νικολέσκου, ο Βέτερ μεταξύ 1980 και 1985 έλεγαν ότι το σύμπαν είναι ένα τεράστιο πνεύμα που μοιάζει με ωκεανό φωτός. Ο Μπομ, ο Μπιτ και ο Σαρόν στα συγγράματά τους λένε πως είναι αδύνατο να ορίσουμε την αντικειμενική πραγματικότητα, αν για καθετί ορατό δεν λαμβάνουμε υπόψη κάτι αόρατο, αν μαζί με την ύλη δεν βάζουμε στον ορισμό και το πνεύμα. Κι ενώ εξακολουθούμε να διαχωρίζουμε μεταξύ της ύλης και του πνεύματος, θα πρέπει ωστόσο να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν αδιάσπαστα ενωμένα μεταξύ τους σε έναν και μόνο ζωντανό οργανισμό.