Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον

Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 εμφανίστηκε ο όρος “Futures Studies” για να περιγράψει την έρευνα των πιθανοτήτων, μια εφαρμογή ουσιαστικά της στρατηγικής προβολών για την πρόβλεψη εναλλακτικών μελλοντικών σεναριών – και όχι μόνο. Η έρευνα λαμβάνει υπόψη της τις σημερινές συνθήκες (ή την έλλειψη ικανών συνθηκών σήμερα), οι οποίες θα προδιαγράψουν την αυριανή πραγματικότητα και με βάση αυτές παράγει και εξετάζει μελλοντικά σενάρια.

Στο πεδίο των “Futures Studies” εντάσσεται και η θεωρία για μια οικονομία βασισμένη στους φυσικούς πόρους (National Resource Economics), η οποία εξετάζει την προσφορά, τη ζήτηση και την κατανομή των φυσικών πόρων, δημιουργώντας διάφορα σενάρια. Ένα από αυτά είναι το “World3”, ένα οικονομετρικό μοντέλο ή απλούστερα μια προσομοίωση που βασίστηκε σε μεταβλητές που αφορούσαν την εξέλιξη του πληθυσμού, τη βιομηχανική ανάπτυξη και την παραγωγή τροφίμων, αλλά και τους περιορισμούς στους φυσικούς πόρους. Το μοντέλο δημιούργησαν οι Donella (Dana) Meadows, Dennis Meadows και Jorgen Randers (τα συμπεράσματά τους συνοψίστηκαν στο έργο Limits to Growth, που έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη από κυβερνήσεις κρατών και πολλές επιχειρήσεις) και αυτό που βασικά απέδειξε είναι το αυταπόδεικτο: ότι η συνολική ποσότητα διαθέσιμων πόρων δεν είναι άπειρη – κάποτε τα αποθέματα θα τελειώσουν!

Το μοντέλο δέχθηκε σφοδρή κριτική, όμως κανείς από τους επικριτές του δεν απέρριψε το γεγονός ότι η συνεχής ανάπτυξη του παγκόσμιου ΑΕΠ αποτελεί από μόνη της πρόβλημα. Όπως γράφει ο Vaclav Smil στο βιβλίο του Energy at the Crossroads, «ακόμη και τα καρκινικά κύτταρα σταματούν να αναπτύσσονται αφού καταστρέψουν τους ιστούς τους οποίους έχουν προσβάλλει».

Και εκτός της ακαδημαϊκής κοινότητας, όμως, έχουν εμφανιστεί πολλές θεωρίες που μιλούν για μια νέα τάξη, μια κεντρική παγκόσμια κυβέρνηση, πρεσβεύουν ισότητα κτλ. Δεν είναι μόνο το Zeitgeist Movement του Jacque Fresco, αυτό απλά βρήκε μεγαλύτερη απήχηση επειδή έγινε ταινία. Ήδη από τη δεκαετία του ’40 ο H.G.Wells μιλούσε καλοπροαίρετα για μια νέα τάξη, όταν η σκέψη άλλων στοίχειωνε με θεωρίες όπως εκείνη των “megacorporations”, της συγκέντρωσης εξουσίας στα χέρια λιγοστών μεγαλοεπιχειρήσεων που θα δημιουργούσαν μονοπώλια. Ακόμη και η «Μεγάλη Λευκή Αδελφότητα» (Θεοσοφία) μιλά για μια νέα τάξη – εντάξει, αυτοί εργάζονται στα «εσωτερικά πεδία» προκειμένου να διασφαλίσουν τη μετάβαση της ανθρωπότητας στην πέμπτη διάσταση (ουσιαστικά τον επίγειο Παράδεισο), για όποιον πιστεύει σ’ αυτά.

Διαφαίνεται πάντως μια τάση. Μια τάση ενοποιητική. Και εδώ ακριβώς είναι η καταλληλότερη στιγμή για την επόμενή μου ανάρτηση.