Ένας καλός κόσμος

Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από εικόνες καταστροφής και απόγνωσης. Το μέλλον, ακόμη και το παρόν, φαντάζει επισφαλές και τρομακτικό. Ο κόσμος γύρω μας φαίνεται να καταρρέει κι εμείς, αδύναμοι μπροστά στην επικείμενη καταστροφή, αναρωτιόμαστε για την κακία και την αδικία που διαπιστώνουμε. Τελικά μήπως ο Θεός μας έβαλε να ζήσουμε σε έναν κακό κόσμο ή μήπως έβαλε την κακία μέσα μας σαν δεύτερη φύση;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να πάμε λίγο πίσω, στον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Αν σκουντήσω ένα ποτήρι από το τραπέζι και αυτό πέσει στο πάτωμα και θρυμματιστεί, θα πω: «έσπασα το ποτήρι». Είμαι όμως εγώ που το έκανα; Στην πραγματικότητα, αυτό που έκανα είναι να βάλω το ποτήρι στο πεδίο μίας δύναμης που προϋπήρχε της δικής μου ενέργειας, εν προκειμένω της δύναμης της βαρύτητας. Έτσι, το ποτήρι, λόγω της ιδιοσυστασίας της ύλης που το αποτελεί, έσπασε κατά τη σύγκρουσή του με το έδαφος. Ανά πάσα στιγμή, δεν είμαστε ακριβώς εμείς που κάνουμε πράγματα, είμαστε όμως εμείς που συμπορευόμαστε ή διασαλεύουμε τις δυνάμεις που προκαλούν την ισορροπία του κόσμου, οι οποίες κατά την εκδήλωσή τους δημιουργούν τα διάφορα γεγονότα.

Σε ο,τιδήποτε, λοιπόν, μας αφορά, έχουμε την επιλογή να ακολουθήσουμε τις συμπαντικές δυνάμεις με μια ενεργητική εγκατάλειψη, να τις διευκολύνουμε με δημιουργικές πράξεις ή να παρέμβουμε καταστρεπτικά, διαταράσσοντας στην τελευταία περίπτωση τις υφιστάμενες ισορροπίες δυνάμεων. Στις δύο πρώτες περιπτώσεις, η δημιουργική επέμβαση του ανθρώπου στην τάξη με την οποία συνεργάζεται και η συμβολή του στην αύξηση της εναρμόνισης, προκαλεί απλά μεγαλύτερη σιωπή. Τίποτε το αισθητό δεν εμφανίζεται, τίποτε το εντυπωσιακό.

Όταν όμως ο άνθρωπος επεμβαίνει καταστρεπτικά, τότε η ισορροπία διαταράσσεται, εμφανίζεται αναστάτωση και αταξία. Είναι όπως όταν, σε μια μέρα που όλα κυλούν ομαλά και όμορφα, ξαφνικά κόψουμε το χέρι μας. Όλη μας η προσοχή, όλη μας η συνείδηση θα εστιαστεί στην πληγή του χεριού μας, έτσι που η θετικότητα της ημέρας να ξεθωριάσει μπροστά στο φοβερό θέαμα του αίματος που τρέχει και που προκαλεί την ταραχή.

Κάπως έτσι δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι ο άνθρωπος προβαίνει σε περισσότερες «κακές» πράξεις, απ’ ό,τι «καλές». Στην πραγματικότητα, το καλό και η δημιουργικότητα πάντα υπερτερούν, απλά η δράση τους είναι σιωπηλή, σε αντίθεση με τον θόρυβο που δημιουργούν οι καταστρεπτικές παρεμβάσεις.

Κι εδώ είναι που αναδύεται άλλη μία κρυμμένη πεποίθησή μας: όλοι επιθυμούμε να κάνουμε σπουδαία, τεράστια έργα που θα προκαλέσουν θόρυβο. Όχι ότι είναι κακό να γίνονται σπουδαία έργα, όμως στην ιστορία της ανθρωπότητας τα έργα αυτά έγιναν από ανθρώπους που δεν είχαν σκοπό της ύπαρξής τους να επιτελέσουν τέτοια έργα! Η ζωή είναι τεράστια από μόνη της και μόνο όταν προχωρούμε με μικρά έργα, με μικρές χειρονομίες, με μικρές σκέψεις, έχουμε πρόσβαση στο μεγαλείο της.

Ασφαλώς είναι απαραίτητο να κάνουμε τις προσωπικές μας συμβάσεις και συμβιβασμούς… Πρέπει να πιστεύουμε ότι αυτό που καθένας μας βλέπει (ουσιαστικά οι κοινωνικές και οικογενειακές εικόνες που προβάλλει στα πράγματα) είναι η πραγματικότητα. Ο Άντλερ το είπε “as if”, «σαν να», ανακλητικά του «ωσεί εάν» των αρχαίων Ελλήνων. Πρέπει να μπορούμε να λειτουργούμε μέσα σε κάποιες συνθήκες «σαν να» ήταν αλήθεια, γιατί αλλιώς δεν θα μπορούμε να πάρουμε αποφάσεις και, χωρίς αποφάσεις, θα ακινητοποιηθούμε και θα πεθάνουμε. Πρέπει λοιπόν να είμαστε υποκειμενικοί και να πιστεύουμε στην υποκειμενικότητά μας. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να έχουμε συνείδηση της υποκειμενικότητάς μας, των συμβάσεων τις οποίες συνάπτουμε για να υπάρχουμε και να συνυπάρχουμε, καθώς και του συστήματος φόβων και απειλών που έχουμε δημιουργήσει για να την εξασφαλίζουμε.

Η αδιάκοπη συνείδηση της υποκειμενικότητάς μας οδηγεί αναπόφευκτα στη σοφία του καθρέφτη και από εκεί εντέλει στο συμπέρασμα ότι «όλοι έχουμε δίκιο», ότι – όπως έχει ξαναγραφτεί – καθένας μας αντανακλά το επίπεδο της αλήθειας που αντιλαμβάνεται και ότι όλα ανεξαιρέτως τα επίπεδα αποτελούν κρίσιμα συστατικά του Κόσμου. Και, ξαφνικά, μέσα από τη φοβερή αυτή κατανόηση, εκεί που αναζητούσαμε μια θεωρία που να εξηγεί τα πάντα, αντιλαμβανόμαστε ότι είμαστε μόνο ένα βήμα μακριά από την αίσθηση της ένωσης με τα πάντα, μέσα σε έναν κόσμο που στην ουσία του ήταν από την αρχή ασφαλής και καλός…