25 Αυγ 2008

Η ίδια η ζωή

Συνάντησα χθες έναν αγαπημένο φίλο. Παλιότερα ανταλλάσσαμε συχνά απόψεις διαδικτυακά, μια και ζει στο εξωτερικό και δεν έχω τη χαρά να τον έχω κοντά μου. Ήταν μια εποχή που δεν καταλάβαινα τι έγραφε, “τον καημένο, δεν ξέρει να γράφει”, σκεφτόμουν, με τον καιρό όμως και καθώς εκείνος επέμενε στις ίδιες πάντα απόψεις, μου κίνησε το ενδιαφέρον να ψάξω περισσότερο να δω τι στην ευχή λέει. Από κάποια στιγμή και μετά, όταν τον διάβαζα, συγκινιόμουν. Και χθες είχα πια την ευκαιρία να τον δω από κοντά.


“Η ζωή των περισσότερων ανθρώπων κοίτα τι είναι: κρίσεις που κάνει ο εγκέφαλος βασισμένος στη μνήμη”, μου έλεγε. “Και τη φαντασία”, συμπλήρωνα εγώ παπαγαλίζοντας κάτι που είχα διαβάσει. “Έτσι είναι. Όλες μας οι σκέψεις είναι μια αντίδραση προς το παρόν, γι' αυτό και κινούνται μέσα στον χρόνο”. Ώσπου, μετά από λίγης ώρας συζήτηση, κατάλαβα.


Ήθελε να πει πως αν καθίσει κανείς και αναλύσει μια-μια τις σκέψεις του και αρχίσει και τις κατηγοριοποιεί, δηλ. διακρίνοντας ότι αυτό είναι κρίση, αυτό διαπίστωση, αυτό επιθυμία, αυτό φαντασίωση, κλπ., με μεγάλη του έκπληξη θα ανακαλύψει ότι ο νους είναι ένα αφηνιασμένο άλογο που τρέχει διαρκώς είτε προς το παρελθόν (στις μνήμες του) είτε προς το μέλλον (με τη φαντασία). Καθώς τείνουμε να ταυτιζόμαστε με τις σκέψεις και τα συναισθήματα που εγείρονται μέσα από την αισθητηριακή εμπειρία, και αυτή μας η ταύτιση είναι ό,τι ονομάζουμε “προσωπικότητα”, ζούμε ακριβώς σε μια διαρκής αντίδραση προς το παρόν και σε μια ξέφρενη κούρσα προς το παρελθόν ή το μέλλον. Το παρόν, το μόνο σημείο όπου μπορούμε να ζήσουμε πραγματικά, μονίμως μας διαφεύγει.


Αλλά αν πραγματικά αρχίσουμε να παρατηρούμε τις σκέψεις μας και να τις κατηγοριοποιούμε μία-μία, αντιλαμβανόμαστε ότι ο κόσμος που χτίζουμε μέσα μας δεν είναι τίποτε άλλο από ένα κατασκεύασμα του νου και έτσι δημιουργούμε απόσταση ανάμεσα σε μας και σ' αυτόν και επιτρέπουμε να υπάρξει χώρος, δίχως τον οποίο είναι αδύνατον να εκδηλωθεί ό,τι άλλο είμαστε και ό,τι άλλο υπάρχει. “Τι είναι αυτό που δημιουργείται μέσα σε έναν τέτοιο χώρο;”, αναρωτιόμουν χθες βράδυ προτού κοιμηθώ. Και ξάφνου κατάλαβα: η ίδια η ζωή.


“Δυό λέξεις θα σου πω μόνο”, μου είπε ο φίλος μου φεύγοντας. “Ο,τιδήποτε κάνεις, αναίτια να τελειώνει, να το αφήνεις να φεύγει, να κυλά και να χάνεται. Έτσι είναι οι σκέψεις μας, σαν φύλλα ή σαν βαρκούλες που κυλούν στο ποτάμι. Και πρέπει να τις αφήνουμε να χάνονται στον καταρράκτη. Γιατί αυτό που ανακαλύπτει κανείς πέρα απ' αυτές είναι και το ποτάμι και ο καταρράκτης και τα φύλλα και οι βαρκούλες και ο ουρανός ακόμη και όλα όσα υπάρχουν. Αν όμως κρατιέσαι από τις σκέψεις σου και δεν τις αφήνεις, δημιουργείς αιτία για περισσότερες σκέψεις και περισσότερα συναισθήματα, με αποτέλεσμα να ταυτίζεσαι ολοένα μαζί τους και να μην υπάρχει τέλος πουθενά. Φεύγω τώρα. Να είσαι καλά.”, μου ευχήθηκε. “Εγώ το ξέρω πως θα είσαι καλά”, του χαμογέλασα και έτσι έφυγε ο αγαπημένος μου φίλος.

12 σχόλια:

Spy είπε...

Ο αγαπημένος σας φίλος πρέπει να είναι ένας πολύ σοφός φίλος, και είστε τυχερή που τον έχετε.

Διάβασα δέκα φορές την τελευταία παράγραφο, κι όχι επειδή δεν την καταλάβαινα...

Καλημέρα.

Christina Linardaki είπε...

Καλημέρα, αγαπητέ spy. Το ξέρω ότι είμαι πολύ τυχερή, σας ευχαριστώ.

Ανώνυμος είπε...

Ζωή είναι αυτό που γίνεται οταν εμεις σχεδιάζουμε. [ Λειβαδίτης].
Χριστίνα οι απόψεις του φίλου σου περιέχονται με πολύ λυρικό τρόπο στα βιβλία του αγαπημένου μου Κρισναμούρτι...μάλλον θα τον εχει πάρει το μάτι σου όμως...

Καλό σου βράδυ.
nst

Christina Linardaki είπε...

Παραδόξως πώς, καλή μου φίλη, δεν έχει πάρει ποτέ το μάτι μου τις διδασκαλίες του Κρισναμούρτι (κανενός από τους δύο γνωστούς), ούτε και του Έκχαρτ Τολ που, απ' ό,τι πρόσφατα ανακάλυψα, μιλάει για τα ίδια.

Αλλά είναι αρκετοί που κινούνται στην ίδια γραμμή σκέψης. Προβληματίζεται λοιπόν κανείς όταν αρχίζει να αποκτά επίγνωση αυτών που γράφουν άλλοι και δεν έχει διαβάσει ποτέ. Μέχρις στιγμής το φαινόμενο αυτό μου έχει συμβεί με δύο θέματα: με το θέμα της αλήθειας, που στάθηκε αφορμή να ξεκινήσω το μπλογκ, και με το θέμα της προσωπικότητας τώρα.

Παρεμπιπτόντως, ο φίλος στον οποίο αναφέρομαι στο ποστ, είναι και δικός σου φίλος...

Ανώνυμος είπε...

Χριστινάκι, το παρόν ίσως να το σκέφτεται ο άνθρωπος ως ένα κίνδυνο
Όταν είσαι ορατός έχεις να αντιμετωπίσεις διάφορους βιολογικούς κινδύνους, όταν όμως είσαι αόρατος…?
Για να ζεις στο παρόν πρέπει να δεχτείς ότι είσαι ορατός και να αντιμετωπίσεις όλους τους άλλους, την απόρριψη ή επιβεβαίωσή τους, το ενδιαφέρον ή την αδιαφορία τους.
Όταν όμως ζεις στο παρελθόν ή στο μέλλον, έστω και πλασματικά, δεν αντιμετωπίζεις κανέναν που θα είναι μια πιθανή απειλή για την οντότητά σου, την ταυτότητά σου.

Ίσως να μπορούμε να πούμε και κάτι άλλο, ότι κρυβόμαστε από το παρόν προσπαθώντας να ζήσουμε για λίγο την απώλεια, το θάνατο του σώματός μας της προσωπικότητάς μας, την διάλυσή μας όπως πιστεύουμε και όπως είναι πολύ πιθανό να ισχύει.
Ίσως αυτός ο τρόπος λειτουργίας του νου να είναι ένα εργαλείο για την ασφαλή διαχείριση συγκεκριμένων εμπειριών.

Επίσης η αναπαραγωγή γεγονότων του παρελθόντος και η δημιουργία σεναρίων για το μέλλον πιθανόν να είναι μια προσπάθεια προέκτασής μας στο χρόνο, μια προσπάθεια να υπάρξουμε στην αιωνιότητα.

Κάπως αποσπασματικές οι σκέψεις μου…

Φιλιά
Ρούλα

Christina Linardaki είπε...

Αγαπημένη μου Ρούλα,

Ακριβώς έτσι, όπως λένε όλες οι σχετικές παραδόσεις, μιλάει το εγώ που νιώθει να χάνει τον έλεγχο και να βρίσκεται σε άγνωστη γι' αυτό περιοχή. Περιχαρακώνεται στις ίδιες μηχανι(στι)κές και αυτοματοποιημένες διαδικασίες, δικαιολογώντας τες όπως ακριβώς κάνει πάντα.

Χρησιμοποίησες δύο λέξεις "οντότητα" και "ταυτότητα" ως συνώνυμες, ενώ δεν είναι. Η οντότητα περιλαμβάνει την ταυτότητα, δεν περιορίζεται όμως μόνο σ' αυτή. Η ταυτότητα είναι η προσωπικότητά μας, το τμήμα του όλου που αποτελούμε, το οποίο καθιστά δυνατή την ύπαρξή μας μέσα στον κόσμο. Η οντότητα όμως περικλείει και όλες τις δυνατότητές μας, τις ανεκδήλωτες ικανότητες, καθώς και εκείνη την ιδιαίτερη ποιότητα του είναι που μας αφυπνίζει ως προς την ευγένεια και την ομορφιά γύρω, για να μας συντονίσει εντέλει με αυτές.

Μόνο που για να αναδυθεί αυτή η ιδιαίτερη ποιότητα, κάπως πρέπει να σταματήσει αυτό το τρεχαλητό της σκέψης μπρος-πίσω στον χρόνο, που μας προξενεί το ένα συναίσθημα πάνω στο άλλο και δεν αφήνει τελικά χώρο να υπάρξει τίποτε άλλο. Κάπως πρέπει να υπάρξουμε συγκεντρωμένοι, εδώ, τώρα.

Πολλά φιλιά,
Χριστίνα

Ανώνυμος είπε...

Χριστινάκι δεν ήξερα ότι κάποια παράδοση λέει αυτά που ανέφερα, ποια είναι αυτή η παράδοση?
Δεν χρησιμοποίησα τις λέξεις οντότητα και ταυτότητα ως συνώνυμες αλλά δεν μου κάνει εντύπωση που το αντιλήφθηκες έτσι διότι, λανθασμένα, έβαλα κόμα και μετά τελεία.

Κατά την άποψή μου, η σκέψη πάντα θα τρέχει μπρος πίσω και συναισθήματα πάντα θα δημιουργούνται το ένα μετά το άλλο. Αυτό που υποστηρίζω είναι ότι υπάρχει λόγος που γίνεται και ότι είναι ένα εργαλείο για την καλύτερη διαχείριση των εμπειριών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επικροτώ το ανεξέλεγκτο. Κανένας, μα ούτε ένας άνθρωπος, δεν μπορεί να σταματήσει την σκέψη και την δημιουργία των συναισθημάτων, μπορεί να προσπαθήσει να έχει μια σκέψη για ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα μετά από πολλά χρόνια ασκήσεων και να δουλεύει τις εμμονές του.
Βεβαίως είναι μια δική μου άποψη και δεν είμαι αλάνθαστη, πιθανόν κάποιος να έχει καταφέρει το κενό.

Φιλιά
Ρούλα

Christina Linardaki είπε...

Πολύ πρόχειρα μπορώ να αναφέρω τον βουδισμό, τον Κρισναμούρτι, τον Έκχαρτ Τολ, τις διδασκαλίες για το εννεάγραμμα, την πρακτική της βιπάσανα, του σαμάντι κλπ κλπ.

Το ζήτημα με την προσωπικότητα είναι ότι στερείται ελευθερίας – ενέχει διάφορους βαθμούς καταναγκασμού και κάτι που δεν μπορεί να περιγραφεί παρά μόνο σαν απώλεια του εαυτού σε παραισθήσεις και αυτοματοποιημένες/ μηχανι(στι)κές αντιδράσεις. Στο πλαίσιό της συντελείται πάντα μια στρέβλωση, ένα νοητικό σφάλμα, γιατί ακριβώς λειτουργεί έτσι περιοριστικά.

Κατά την παιδική ηλικία, μια τέτοιου τύπου περιοριστική αντίδραση ήταν απαραίτητη. Έπρεπε να ταυτιστούμε με τις ποιότητες που ανακαλύπταμε μέσα μας προκειμένου να βρούμε τη θέση μας στον κόσμο. Και αυτές ακριβώς διαμόρφωσαν τον πυρήνα τον πεποιθήσεών μας, τον τρόπο που οργανώνονται εσωτερικά οι εμπειρίες μας. Αυτό το υλικό όμως είναι μη λογικό και πρωτόγονο. Ήταν ο μόνος τρόπος που ένα εκστατικό, ευάλωτο, σε κατάσταση ανάγκης και χωρίς όρια παιδί γνώριζε για να επιβιώσει. Να όμως που αυτός ο πυρήνας μας ορίζει διά βίου, αφού γίνεται το φίλτρο από το οποίο υποχρεωτικά περνούν όλες οι νέες εμπειρίες για όλη την υπόλοιπη ζωή μας... Δεν τα λέω εγώ αυτά, τα λένε σοβαροί ψυχολόγοι και ψυχοθεραπευτές όπως ο Ron Kurtz και ο John Bradshaw. Ο πυρήνας της προσωπικότητας φταίει π.χ. που μερικοί άνθρωποι διαλέγουν συνεχώς το ίδιο είδος καταστροφικής ρομαντικής σχέσης. Που μερικοί βιώνουν τη ζωή τους σα μια σειρά ανακυκλούμενων τραυμάτων και που πολλοί από μας δεν μαθαίνουμε ποτέ από τα τραύματά μας.

Ως ενήλικες, όμως, έχουμε την υποχρέωση να ανακαλύψουμε και το υπόλοιπο κομμάτι της ύπαρξής μας, έτσι δεν είναι; Γιατί η προσωπικότητα αποτελεί πάντα μια αντίδραση στο τώρα ακριβώς για να αυτο-προστατευθεί. Προστατεύει το τμήμα που περιορίζει, όχι το όλον που αποτελεί ο καθένας μας. Αντίθετα, όταν λειτουργούμε από την ουσία (βλ. ολότητά) μας, είμαστε γειωμένοι, παρόντες και δεκτικοί ως προς τη στιγμή. Μπορούμε να διακρίνουμε με ακρίβεια αυτό που χρειάζεται να γίνει και με εξαιρετική οικονομία να το διεκπεραιώνουμε χωρίς άσκοπη προσπάθεια ή αντίσταση. Γινόμαστε ικανοί, ουσιαστικοί και πραγματικοί, όπως λένε όλες οι παραπάνω παραδόσεις.

Δεν ξέρω λοιπόν για το κενό, αλλά λίγος χώρος παραπάνω μέσα μας είναι πιστεύω απαραίτητος για να συμβούν όλα αυτά... :)

Ανώνυμος είπε...

Χριστίνα μου με συγχωρείς που επανέρχομαι και σου σπάω τα νεύρα αλλά θα ήθελα μια ακόμα φορά να διευκρινήσουμε το θέμα των παραδόσεων
Εννοείς ότι οι παραδόσεις που ανέφερες γράφουν, όχι ερμηνεύεις/αποσυμβολίζεις/σου γεννάται η σκέψη/κ.λ.π. κ.λ.π., τα εξής θέματα όπως τα ανέπτυξα

-ορατότητα, αορατότητα, βιολογικός κίνδυνος
-απειλή ταυτότητας
-καθημερινή προσομοίωση θανάτου
-προσπάθεια προέκτασης στο χρόνο με αναπαραγωγή γεγονότων και δημιουργία σεναρίων
???????

Δεν διαφωνώ σε όσα γράφεις για την προσωπικότητα.
Αυτό που λέω είναι ότι δεν μπορεί να κάνει αυτά που λες ο άνθρωπος που δεν έχει ισχυρή προσωπικότητα, εάν τα κάνει θα οδηγηθεί στην ψύχωση. Ακόμα και ο άνθρωπος με ισχυρή προσωπικότητα πρέπει να προσέχει πολύ και να εντάξει στην καθημερινότητά του μεθόδους προφύλαξης.
Υπάρχει λόγος που όλα αυτά συμβαίνουν, δεν είναι κάτι που πρέπει να παραμεριστεί από τον άνθρωπο σε κάθε περίπτωση.
Βεβαίως ο κάθε άνθρωπος κάνει αυτά που στην τελική τον βοηθούν στην πορεία του οπότε δεν τίθεται θέμα σωστού ή λάθους.

Φιλιά
Καλή αρχή για τον Γιαννάκη
Να είστε καλά

Ρούλα

Christina Linardaki είπε...

Ίσα-ίσα, χαίρομαι πολύ που επανέρχεσαι, Ρουλα μου. Οι παραδόσεις που ανέφερα λένε ότι το εγώ, κατά την απόπειρα υπέρβασής του, νιώθει να απειλείται η ύπαρξή του και επειδή ο άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως κάτι πέρα από το εγώ του, βιώνει με όλη του την (αντιληπτή από κείνον) ύπαρξη αισθήματα φόβου ενάντια σε πιθανή απώλεια ταυτότητας (άρα απειλή ταυτότητας) και κατά συνέπεια πιθανού θανάτου (δεν ξέρω αν μπορείς να το πεις προσομοίωση). Γι' αυτό το εγώ αντιτίθεται σε κάθε προσπάθεια εκλογικεύοντας και αιτιολογώντας όπως μπορεί την ύπαρξή του, έτσι όπως έχει μέχρι εκείνη τη στιγμή.

Το ζήτημα δεν είναι τόσο πώς να παραμείνεις αόρατος στο παρόν και στους γύρω (αν και σαν ιδέα τη βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα), όσο να παραμείνεις ως έχεις, βασίζοντας δηλαδή τον εαυτό σου σε ένα κατασκεύασμα που στηρίζεται στη μνήμη αφ'ενός και στη φαντασία αφ'ετέρου και κατά συνέπεια επιδίδεται σε ένα ασυγκράτητο τρεχαλητό μπρος-πίσω στον χρόνο, αντιδρώντας διαρκώς σε ό,τι προσλαμβάνει μέσω των αισθήσεων και του νου.

Μολονότι λοιπόν ακούγεται ιδιαίτερα ποιητική η ιδέα της προσπάθειας παρέκτασης του χρόνου μέσω της φαντασίας, πιστεύω ότι οι δάσκαλοι των παραπάνω παραδόσεων θα σου έλεγαν ότι πρόκειται για μια πλάνη του νου, για μια παραίσθηση στην οποία προσπαθεί να βάλει το υποκείμενο προκειμένου να διατηρήσει το συγκεκριμένο στάτους κβο.

Εξυπακούεται ότι για να μπορέσει κανείς να ξεκινήσει να σκέφτεται ότι ίσως είναι και κάτι άλλο πέρα από την προσωπικότητά του, έχει δουλέψει με τον εαυτό του, έχει αφυπνίσει μέσα του τον παρατηρητή που έγραψα στην τελευταία μου ανάρτηση (Ουδέτερη διάθεση) και αποτελεί μια αρκετά βεβαιωμένη προσωπικότητα... ειδάλλως θα είναι τόσο πολύ χαμένος μέσα στους φόβους και τις φυλακές του που θα είναι αδύνατον να διακρίνει το ο,τιδήποτε.

Καλή αρχή και στον Στέφανο.
Πολλά φιλιά,
Χριστίνα

Ανώνυμος είπε...

Ωραία Χριστίνα μου, συμφωνώ.
Βεβαίως και λένε αυτά που έγραψες.

Όταν μου πρωτοανέφερες για τις παραδόσεις σκέφτηκα ότι μπορεί να είμαι παν-σόφου (έτσι με κοροϊδεύει ο άντρας μου για την αλαζονεία μου) αλλά μπορώ να δεχτώ ότι μια δυο παραδόσεις δεν τις γνωρίζω και καιρός να τις μάθω, χα χα χα.

Μόλις μου ανέφερες όλες αυτές και το συμπλήρωσες με κλπ κλπ με έλουσε κρύος ιδρώτας, λέω «αυτό ήταν θα πάρω τα βουνά αν η Χριστίνα μου πει έλα μωρέ το ίδιο είναι», έτσι ξαναρώτησα. Νόμιζα ότι μου έλεγες ότι γράφουν αυτά ακριβώς που ανέπτυξα.
Εάν προσέξεις θα δεις ότι άργησα να απαντήσω, σκεφτόμουν πώς να κάνω την διευκρίνιση χωρίς να υπάρξει πρόβλημα, εάν θα υπήρχε.

Βεβαίως και η προσπάθεια προέκτασης στον χρόνο με την παρούσα προσωπικότητα είναι μια πλάνη αλλά αυτό κάνουν όλα τα όντα κατά την άποψή μου. Και επειδή όλα εν σοφία εποίησε είπα να το δω και αλλιώς.

Διάβαζα σήμερα το πρωί το ποίημα μιας σχιζοφρενικής, μόλις βρω χρόνο θα το αντιγράψω και θα στο στείλω mail, θεωρώ ότι θα το βρεις πολύ ενδιαφέρον.

Καλή μας εβδομάδα

Christina Linardaki είπε...

Ε όχι και να πάρουμε τα βουνά... πού να τρέχουμε τώρα, χαλάει κι ο καιρός...

Επίσης, καλή εβδομάδα!