Απουσία κριτικής

Love is the absence of judgment

(Dalai Lama)

Ήταν ίσως αναμενόμενο ότι η επιστροφή μου σε αυτό το προσωπικής φύσεως blog θα ήταν αραιή και χωρίς κανονικότητα, από τη στιγμή που δημιουργήθηκε το στίγμαΛόγου, το οποίο αποτελεί την έκφραση μιας δραστηριότητας που έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ύπαρξή μου και δεν είναι άλλη από την ανάγνωση λογοτεχνίας. Όμως, να που επιστρέφω.

Αιτία ήταν αυτό το παραπάνω τσιτάτο του Dalai Lama από ένα ημερολόγιο τοίχου που τιτλοφορείται “Peace of mind”. Το αγόρασα στις αρχές του χρόνου μια και, αρκετό καιρό μετά την προηγούμενη ανάρτηση εδώ, η ειρήνη παραμένει για μένα πρωταρχικό –όσο και ανέφικτο– αίτημα.

Τι μπορεί να σημαίνει για έναν σύγχρονο άνθρωπο η «απουσία κριτικής»; Τι μπορεί να σημαίνει για έναν οποιονδήποτε άνθρωπο;

Γεννιόμαστε με τη δυνατότητα της αξιολόγησης και την αναγκαιότητα της σύγκρισης: ένας βασικός τρόπος με τον οποίο συγκροτείται η ατομική μας ταυτότητα είναι η αντιπαραβολή μας με εκείνον τον διάσημο Άλλο, το σύνολο των υπολοίπων ανθρώπων δηλαδή, και η αξιολογική κατηγοριοποίηση που προκύπτει από αυτήν την αντιπαραβολή: «είμαι καλύτερος από αυτόν επειδή το τάδε», «είμαι χειρότερη από αυτήν επειδή το δείνα». Πιο συγκαλυμμένα: «Θέλω να γίνω σαν αυτόν», «Θέλω να είμαι σαν αυτήν» - μια ψυχολογία στην οποία στηρίζεται με όλο της το βάρος η σύγχρονη διαφήμιση.

Επομένως, ο Dalai Lama, παρακινώντας μας να εγκαταλείψουμε την κριτική, θέλει να πάμε κόντρα στον εαυτό μας. Να πάμε δηλαδή σε πόλεμο μαζί του και να τον νικήσουμε, με άλλα λόγια να τον υπερβούμε. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και με έναν σωρό άλλα πράγματα: να πάψουμε να πιστεύουμε τον εσωτερικό μας αφηγητή, να επινοήσουμε έναν παρατηρητή που θα μας βοηθήσει να αποστασιοποιηθούμε από τις σκέψεις που τρέχουν ανεξέλεγκτες μέσα στο κεφάλι μας, να παραβλέπουμε (χρόνος διαρκείας) συστηματικά τις ανάγκες και τις παρορμήσεις μας για να είμαστε κοινωνικά και ηθικά σωστοί, να μην ενδίδουμε, να… και να μην… όλη την ώρα!

Μα, τότε, γιατί γεννηθήκαμε με αυτά τα ένστικτα που γεννηθήκαμε και με αυτές τις συγκεκριμένες δυνατότητες; Γιατί αυτές οι δυνατότητες αποτελούν βασικά εργαλεία του αυτοπροσδιορισμού μας; Γεννηθήκαμε με αυτές ή είναι «(α)δεξιότητες» που αποκτήσαμε κατόπιν μάθησης από τους γονείς/το περιβάλλον/την κουλτούρα μας/κ.λπ.; Πρόκειται για εξελικτικό λάθος ή μήπως κάποιος σπάει πλάκα σε βάρος μας;! Μήπως αυτή εδώ η ζωή που ζούμε δεν είναι σχολείο, όπως διατείνονται κάποιοι πνευματικοί οδηγοί, αλλά είναι τελικά ένας χώρος τιμωρίας, μια φυλακή, ένας προθάλαμος για την κόλαση; Κι αν τελικά είναι μόνο μία, τι κάνουμε (εκτός από το να την έχουμε βάψει, εννοείται);

Σε έναν κόσμο χωρίς συγκρίσεις και αξιολογήσεις, πώς θα καταλάβουμε την ανάγκη του άλλου; Πώς θα αντιληφθούμε τις ελλείψεις του και τις αδυναμίες του, κυρίως όμως τις δικές μας αντίστοιχες; Γιατί θα πρέπει να απαρνηθούμε τις δυνατότητες και τις παρορμήσεις μας, που πολλές φορές είναι η δύναμή μας;

Για να γίνουμε Άνθρωποι, ίσως είναι μια απάντηση… Γιατί, όμως τότε, για να γίνουμε Άνθρωποι, πρέπει να πάψουμε να είμαστε ανθρώπινοι; Αιώνες τώρα συζητάμε για την καταπίεση του Χριστιανισμού, μήπως ήρθε η ώρα να συζητήσουμε και για την καταπίεση των υπόλοιπων λατρευτικών συστημάτων;

Σε ερωτήματα σαν τα παραπάνω, ανακαλύπτω ότι οι απαντήσεις δυστυχώς δεν είναι άμεσα διαθέσιμες.

Ειρήνη στη θέση της αλήθειας

Το Τάο διδάσκει την αβλάβεια. Έτσι, αυτός που το ακολουθεί δεν αγωνίζεται. Το έργο του είναι η ειρήνη.

Προτού ξεκινήσω να γράφω αυτή την ανάρτηση, ανέτρεξα στα κείμενα με ετικέτα "προσωπική αλήθεια", ίσως γιατί σήμερα, περίπου επτά χρόνια αργότερα, η αλήθεια, τόσο σε γενικότερους όρους όσο και σε προσωπικούς, είναι κάτι που έχω αμετάκλητα απωλέσει.

Σκέφτομαι τώρα ότι το 2009 έγραφα προσπαθώντας να πείσω τον εαυτό μου ότι μπορεί να συγκροτηθεί ένας κόσμος με νόημα, με αρχή, μέση και τέλος. Προσπάθησα ειλικρινά τότε. Όμως, επτά χρόνια μετά, παρά τους πύρινους λόγους του 2009 και την ειλικρινή πίστη μου σε αυτούς, διαπιστώνω ότι δεν ήταν αρκετοί για να με κρατήσουν στον δρόμο.

Και να που σήμερα αισθάνομαι χαμένη. Χωρίς πυξίδα, χωρίς χάρτη, χωρίς αλήθεια. Ακόμη και να ήθελα να επιστρέψω, δεν θα μπορούσα να βρω τον τρόπο. Η ζωή μου γέμισε από εξωτερικότητες, πολλές από αυτές επιφανειακές, ανούσιες και ματαιόδοξες. Είχα λαμπρές στιγμές τα τελευταία χρόνια, το αναγνωρίζω. Μου κόστισαν όμως την επαφή με κάτι πιο ευγενικό, πιο αυθεντικό και πιο σπουδαίο.

Εσωτερικές συγκρούσεις για διάφορους λόγους (τον σημαντικότερο τον λένε: ζωή), μια χρόνια και ασταθής κατάσταση με την υγεία μου που δεν αποκρίνεται καλά ούτε σε ορθόδοξες ούτε σε εναλλακτικές μεθόδους ίασης, η ανησυχία για  ένα βουνό πράγματα. Αυτά χαρτογραφούν τη σημερινή μου πραγματικότητα και με έχουν απορροφήσει σε μια κατάσταση διαρκούς αυτοβασανισμού, από τον οποίο η δυνατότητα απεμπλοκής φαντάζει επί του παρόντος αδύνατη.

Τι θα φέρει το αύριο; Είμαι σίγουρη ότι δεν θα φέρει αλήθεια, ελπίζω όμως να είναι σπλαχνικό και να φέρει υγεία και ειρήνη...

Άμαρτζιτ Τσάνταν "Φόρεσέ με", μετάφραση: Χ. Λιναρδάκη - Α. Πιτσιλλίδης

Άμαρτζιτ Τσάνταν, Φόρεσέ με

Ποιήματα του Ινδού ποιητή που ζει στο Λονδίνο και γράφει στη διάλεκτο παντζάμπι 

Επιλογή-μετάφραση Χριστίνα Λιναρδάκη- Ανδρέας Πιτσιλλίδης 

Εισαγωγή Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, Έργο εξωφύλλου Φαίδων Πατρικαλάκις 

σελ. 56, τιμή 6,39 συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ

Το αύριο είναι ο θάνατος
Το αύριο είναι η ζωή

Σ’ αυτή τη χώρα ο ξένος χάνει την αίσθηση του προσανατολισμού.
Παραμένει ανήξερος χαμένος στις σκέψεις του.
Φοράει παπούτσια παντζάμπι με το κοστούμι και το γιλέκο του.
Σ’ αυτή τη χώρα ο ξένος εξακολουθεί να κοιτάζει τη φωτογραφία στο παλιό του διαβατήριο και τον φοβίζει η θωριά του.

Τριάντα οκτώ ποιήματα που ανθολογούνται από ποιητικές συλλογές αλλά και ανέκδοτα ποιήματα, εκ των οποίων τα τέσσερα παρατίθενται και στα αγγλικά, παρουσιάζονται στο βιβλίο του Άμαρτζιτ Τσάνταν που μόλις κυκλοφόρησε από τον Μανδραγόρα. Οι λέξεις και οι σημασίες της λέξης/ ένα νεογέννητο μωρό/ ένα νεογέννητο αστέρι/ μια φλόγα που ανάβει μια άλλη φλόγα/ ένα πουλί που πετά έξω από το κλουβί ένα αποχαιρετιστήριο φιλί […] το άγγιγμα των χεριών, η αγάπη που χωρίζει το ρήμα «αγαπώ», διαπερνούν με απλό καθαρό τρόπο την ποιητική φιλοσοφία του Ινδού ποιητή. Με τους ίδιους κώδικες απαλότητας διανθίζουν/διαχειρίζονται το υλικό τους και οι δύο μεταφραστές αποδίδοντας στην ολότητά του το ονειρικό κλίμα της έκδοσης που κοσμεί στο ίδιο μοτίβο ένας αχειροποίητος άγγελος του ζωγράφου Φαίδωνα Πατρικαλάκι.

Ο ποιητής κατορθώνει να εκφράζει την πολύπλοκη διανοητική του σκέψη απλά, αρμονικά, με φυσικότητα αναπνοής, σημειώνει στο εισαγωγικό της σημείωμα η ποιήτρια και μεταφράστρια Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ και συνεχίζει: «την ίδια ουσιαστική λιτότητα έχει και η μετάφραση στα ελληνικά της Χριστίνας Λιναρδάκη και του Ανδρέα Πιτσιλλίδη, που με απλά βήματα σε οδηγεί στις δύσκολες ανηφόρες της σκέψης».

Το αύριο είναι μια αιωνιότητα και μια μέρα/ Το αύριο είναι μια μέρα που όλα τα ρολόγια θα διαλυθούν, γράφει στο ανέκδοτο ποίημά του «Tomorrow» ο Τσάνταν μετά την προβολή της ταινίας του Θ. Αγγελόπουλου «Μια αιωνιότητα και μια μέρα», αποδεικνύοντας της λειτουργική επίδραση που ασκεί η τέχνη στους δημιουργούς. Και βέβαια την εσωτερικότητα των ταινιών του Έλληνα σκηνοθέτη που συχνά προσιδιάζει στην ινδουιστική φιλοσοφία και στην αναζήτηση του απόκρυφου νοήματος της ζωής που βρίσκεται πάντα στο πιο απλά φυσικά πράγματα.

Ο Άμαρτζιτ Τσάνταν γεννήθηκε το 1946. Από το 1980 ζει στο Λονδίνο. Έχει εκδώσει επτά ποιητικές συλλογές και τρία βιβλία με δοκίμια στα παντζάμπι, καθώς και δύο ποιητικές συλλογές στα αγγλικά: «Being Here» (edit. The Many Press, 1993, 1995, 2005) και «Sonata for Four Hands» με πρόλογο του John Berger (edit. Arc, 2010). Ποιήματά του έχουν δημοσιευθεί σε ανθολογίες και περιοδικά στην Αγγλία, την Τουρκία, την Ελλάδα, τη Ρουμανία και τη Βραζιλία, ενώ έχει λάβει διακρίσεις στην Αγγλία, την Ινδία και τις ΗΠΑ. Ποίημά του έχει χαραχθεί, στα παντζάμπι και τα αγγλικά, σε πλάκα γρανίτη ύψους 12 μέτρων και αναρτηθεί σε πλατεία της περιοχής Slough έξω από το Λονδίνο.

Προσεχείς εκδηλώσεις

Πραγματοποιήθηκε εχθές με επιτυχία η εκδήλωση-συζήτηση "η ποίηση στην εποχή του διαδικτύου".

Την ερχόμενη εβδομάδα είμαι προσκεκλημένη ως ομιλήτρια σε δύο εκδηλώσεις. Η μία είναι την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου στις 19.00 στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών:

και η άλλη την επόμενη μέρα, Πέμπτη 6 Νοεμβρίου στις 19.30 στη Στοά του Βιβλίου:

Οι εκδόσεις/περιοδικό/ράδιο vakxikon.gr (Νέστορας Πουλάκος, Νίκος Μπίνος, Στράτος Προύσαλης), το varelaki.blogspot.gr (Ασημίνα Ξηρογιάννη) και το stigmalogou.blogspot.gr (Χριστίνα Λιναρδάκη, Κρις Λιβανίου) οργανώνουν κοινή εκδήλωση με θέμα 

«Η ποίηση στην εποχή του διαδικτύου» 

προκειμένου να διερευνήσουν τη θέση της ποίησης στην ψηφιακή εποχή.

Το vakxikon.gr, που πραγματοποιεί τόσο συμβατικές όσο και ψηφιακές εκδόσεις (το περιοδικό είναι αμιγώς ηλεκτρονικό και το ραδιόφωνο «εκπέμπει» αποκλειστικά μέσω του ίντερνετ), αλλά και τα δύο blogs είναι από τους πλέον αρμόδιους να εκφέρουν γνώμη επί αυτού του πολύ ενδιαφέροντος και επίκαιρου θέματος. Για να υπάρχει σφαιρικότητα απόψεων, όμως, καλούν και τέσσερις ποιητές να συζητήσουν μαζί τους. Πρόκειται για τους: Δήμητρα Αγγέλου, Χρήστο Αρμάντο Γκέζο (φετινό κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου) και Θωμά Τσαλαπάτη (περυσινό κρατικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου), όλους νέους ανθρώπους που χρησιμοποιούν το ίντερνετ και την κοινωνική δικτύωση για να συνδιαλεχθούν με το κοινό και να προωθήσουν το έργο τους.

Τελικά, το διαδίκτυο ωφελεί ή βλάπτει την ποίηση; Η ερώτηση παραμένει. Θα επιχειρήσουμε να την απαντήσουμε την 

Τετάρτη 29 Οκτωβρίου στις 19.00 

στο Polis Art Cafe 

(στο αίθριο της Στοάς του βιβλίου).

ΥΓ. Θα ήταν μαζί μας και η Λίλιαν Μπουράνη, όπως φαίνεται στην πρόσκληση, όμως δεν θα τα καταφέρει για οικογενειακούς λόγους. Της ευχόμαστε όλα να πάνε καλά!

Παρουσίαση της νέας ποιητικής συλλογής του ποιητή της γενιάς του '70 Αντώνη Παπαδόπουλου

Θα χαρώ να σας δω εκεί!

Την Κική Δημουλά τιμά η Τράπεζα της Ελλάδος

Την πρώην υπάλληλό της και νυν συνταξιούχο Κική Δημουλά θα τιμήσει η Τράπεζα της Ελλάδος αύριο, Παρασκευή 8 Νοεμβρίου, σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στο κεντρικό της κτήριο στις 6.00 το απόγευμα. 

Στην εκδήλωση θα παραστεί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, θα μιλήσουν ο διοικητής της ΤτΕ Γ. Προβόπουλος, ο καθηγητής Ν. Βαγενάς, ο συγγραφέας Γ. Ευσταθιάδης, η μεταφράστριά της στα αγγλικά Σεσίλ Ιγγλέση-Μαργέλου, καθώς και η ίδια η ποιήτρια. Ποιήματά της θα διαβάσουν οι ηθοποιοί Μαρία Ναυπλιώτου και Δημήτρης Καταλειφός, ενώ θα προβληθούν αποσπάσματα από την εκπομπή «Μονόγραμμα» και άλλο αρχειακό υλικό.

Ειδικά για την εκδήλωση, το Κέντρο Πολιτισμού, Έρευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας εξέδωσε ένα συλλεκτικό τεύχος του τριμηνιαίου περιοδικού των υπαλλήλων της Τράπεζας, Κύκλος, στο οποίο περιέχονται  κείμενα της ποιήτριας και ακαδημαϊκού από την εποχή που αρθρογραφούσε σε αυτό.