Προβολές

Όταν νιώθουμε κάποια αίσθηση στο σώμα μας, τη δεχόμαστε όπως είναι ή μήπως την ερμηνεύουμε αυτόματα; «Σφίχτηκε το στομάχι μου από το άγχος», «με ματιάσανε» ή δεν ξέρω τι άλλο. Όμως τι μας λέει η αίσθηση αυτή από μόνη της; Για να ακούσουμε προσεκτικά. Τι μας λέει; ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΤΙΠΟΤΑ. Η αίσθηση αυτή καθεαυτή δεν μας λέει τίποτα. Δεν μας μιλάει, δεν γνωρίζει τη γλώσσα μας. Αυτό που ακούμε σε σχέση με την αίσθηση είναι η ερμηνεία που της προσκολλούμε. Και είναι σαν η ερμηνεία με την οποία περιενδύσαμε την αίσθηση να μας λέει κάτι, ανάλογα με το τι μας αρέσει και τι όχι. Όμως αυτό που πραγματικά μας μιλά είναι οι μηχανισμοί της σκέψης μας.

Καμιά φορά το αποκαλούμε όλο αυτό διαίσθηση ή προαίσθημα. Κι όμως, τις περισσότερες φορές, αυτή η φωνούλα που ακούμε όταν βρισκόμαστε σε μια ψυχολογική διαδικασία (συνήθως άγχους ή φόβου) είναι απλά και μόνο οι μηχανισμοί του νου μας που μιλούν στα συναισθήματά μας. Η πραγματική διαίσθηση είναι κάτι άλλο, είναι σαφήνεια και είναι ακόμη κάτι που σκίζει το πέπλο της ψυχολογικής μας διαδικασίας σαν ξίφος: είναι το σημείο στο οποίο ΞΕΡΟΥΜΕ με κάθε βεβαιότητα, το σημείο που δεν έχει να κάνει με συναισθηματικές ομίχλες και καταιγίδες ούτε με σκέψεις και ξανά σκέψεις. Ο,τιδήποτε άλλο είναι προβολή.

Καμιά φορά πιστεύουμε τόσο πολύ στις σκέψεις μας, «οι γονείς μου δεν με ήθελαν», «η γυναίκα μου δεν μ’ αγαπάει», «νιώθω ξένη» που τις περνάμε γι’ αλήθεια, όταν στην πραγματικότητα δεν είναι παρά δικές μας σκέψεις. Το φαινόμενο αυτό στην ψυχολογία ονομάζεται προβολή. Εάν κάποιος πει μια γνώμη για μας κι εμείς την πιστέψουμε, τότε συμβαίνει εξωτερική προβολή. Εάν εμφανιστεί μια σκέψη, συνήθως μαζί με ένα συναίσθημα, και τα πιστέψουμε, κάνουμε εσωτερική προβολή. Όλες οι προβολές καταλήγουν σε μια ερμηνεία και η ερμηνεία αυτή συνήθως αποτελεί μια κρίση που εύκολα γίνεται κριτική. Έτσι, αν κάποιος που μας ενδιαφέρει μας πει «σ’αγαπώ» και τον πιστέψουμε, γρήγορα το ερμηνεύουμε μέσα μας ως «είμαι αγαπητός». Όλα, θετικά ή αρνητικά, μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο, είναι προβολές που πολύ γρήγορα μετατρέπονται σε εγωκεντρικές κρίσεις: είμαι αγαπητός ή δεν είμαι, είμαι σούπερ ή δεν είμαι, είμαι κακός ή είμαι καλός κ.ο.κ.

Και οι χειρότερες προβολές είναι οι καλύτερες. Για παράδειγμα, το να φανταζόμαστε ωραίες εικόνες όταν η πραγματικότητα δεν είναι και τόσο ωραία. Όσο πιστεύουμε την ωραία εικόνα και λέμε «είμαι καλά», «όλα είναι εντάξει», «όλα είναι υπέροχα», «όλα είναι αγάπη», «τίποτα δεν είναι λάθος», «ο πόνος δεν με αγγίζει» υπνωτιζόμαστε από την ίδια μας την εικόνα και παύουμε να είμαστε παρόντες εδώ και τώρα. Είμαι λοιπόν σε ένα μάθημα γιόγκα (από τα λίγα που έκανα στη ζωή μου, μάλλον δεν μου πάει η γιόγκα) και αναρωτιέμαι «τι κάνω εγώ εδώ;». Η ερώτηση αυτή περιελάμβανε μια φανταστική επιλογή: ότι η στιγμή μπορούσε να είναι διαφορετική από αυτή που ήταν. Αυτή άλλωστε είναι και η φύση της ερώτησης «τι κάνω εγώ εδώ». Όμως η αλήθεια που είμαι, η ολότητα που είμαι, μου λέει ότι δεν χρειάζομαι ένα όμορφο συναίσθημα για να είμαι αυτό που είμαι. Όχι ότι δεν είναι ωραίο να έχουμε όμορφα συναισθήματα, απλά δεν είναι απαραίτητο.

Μόνο όταν απαγκιστρωθούμε από τις εικόνες μας, καλές ή κακές, μπορούμε πραγματικά να ζήσουμε στο παρόν με πραγματικό τρόπο και με τους άλλους ανθρώπους. Και η απαγκίστρωση είναι πολύ απλή. Χρειάζεται απλά να δούμε τον μηχανισμό της προβολής με ειλικρίνεια. Να δούμε δηλαδή πώς εργάζεται μέσα μας. Τίποτε άλλο. Δεν χρειάζεται να αλλάξουμε κάτι ή να προσπαθήσουμε για κάτι, απλά να δούμε ότι είναι ένας μηχανισμός και να πάψουμε να τον πιστεύουμε. Με το να τον δούμε και να πάψουμε να τον πιστεύουμε, τον εγκαταλείπουμε.

Ποιος είναι λοιπόν το αφεντικό στη ζωή μου; Οι σκέψεις και τα συναισθήματά μου και οι ιστορίες που μου λένε ή εγώ; Σίγουρα εγώ. Κι ούτε χρειάζεται να αδειάσω τον νου μου από τις σκέψεις και τα συναισθήματα. Τις ακούω όλες, τους δίνω την προσοχή που χρειάζονται, τις αγκαλιάζω όπως ένας γονιός το παιδί του γιατί μου δείχνουν τους κρυμμένους μηχανισμούς της ψυχής μου, αλλά έχω σταματήσει να τις πιστεύω. Εγώ είμαι το αφεντικό.

Κι έτσι μπήκα σε αχαρτογράφητη περιοχή. Η αίσθηση ότι «εγώ είμαι το αφεντικό» δεν είναι γνώριμη, αλλά είναι η φυσική μου εξουσία, το δικαίωμά μου. Δεν έχει να κάνει με το ποια είμαι, έχει να κάνει με αυτό που είναι φυσικό μου δικαίωμα: μπορώ να το πω ελευθερία ή αγάπη ή δύναμη ή όπως θέλω. Κι έτσι ΕΙΜΑΙ ελευθερία και δεν χρειάζεται πια να την εξορίσω σε έναν μελλοντικό, ασαφή τόπο. Τη ΖΩ εδώ και τώρα. :)