Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε ότι όσα βλέπουμε, ακούμε, αγγίζουμε, γευόμαστε ή μυρίζουμε συνιστούν την “αντικειμενική αλήθεια”. Γεγονός όμως είναι ότι σπανίως συμφωνούμε μεταξύ μας εμείς οι άνθρωποι για κάποιο από τα πράγματα που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, πράγμα που σημαίνει ότι η αλήθεια είναι υποκειμενικό ζήτημα. Για παράδειγμα, καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά τα χρώματα. Κάτι που για μένα είναι μπλε, μπορεί για κάποιον άλλον να πρασινίζει και για έναν τρίτο να είναι σχεδόν μαύρο. Αντίθετα, το μόνο στο οποίο συμφωνούμε τελικά είναι η αφαίρεση ή η ιδέα που έχουμε σχηματίσει για τα πράγματα. Ας το δούμε με ένα ακόμη παράδειγμα.
Ας υποθέσουμε ότι ο libero, η Μένια κι εγώ καθόμαστε γύρω από ένα τραπέζι. Πάνω στο τραπέζι βρίσκεται ένας κύβος. Εγώ βλέπω ότι ο κύβος είναι μπλε, η Μένια θεωρεί ότι πρασινίζει και ο libero επιμένει ότι είναι σχεδόν μαύρος. Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να συμφωνήσουμε τι χρώμα έχει. Θα είμαστε όμως και οι τρεις σίγουροι ότι αυτό που βλέπουμε είναι ένας κύβος. Πώς είμαστε σίγουροι, αφού δεν βλέπουμε όλες του τις πλευρές και καθένας από μας τον βλέπει από διαφορετική οπτική γωνία; Επειδή η φαντασία μας συμπληρώνει τις πλευρές που λείπουν και η μνήμη ταυτίζει την ανασυντεθειμένη εικόνα με την εικόνα ενός κύβου και διαπιστώνει πως συμφωνούν.
Κατ' αυτόν τον τρόπο δομείται η “αντικειμενική αλήθεια”.
23 σχόλια:
Αμα πιω και κανένα ποτηράκι, μέχρι και κόκκινο σου τον βγάζω εγώ τον κύβο! :))
τα είπες πολύ σωστά. Η λογική με την "αισθητική" είναι πράγματα πολύ διαφορετικά. Μία μπλε καρέκλα μπορεί σε κάποιον όντως να πρασινίζει αλλά ξέρει ότι έχει 4 πόδια, μία πλάτη και πάνω απ' όλα συμβολίζει την έννοια της ξεκούρασης. Αυτά δεν μπορούν να αλλάξουν.
Φιλιά πολλά! Καλημέρα!
Το ζήτημα είναι ότι καθένας μας αντιλαμβάνεται την "πραγματικότητα" με διαφορετικό τρόπο. Αν μάλιστα βάλουμε στην εικόνα και το τι συμβολίζει κάθε στοιχείο της πραγματικότητας, τότε το πράγμα γίνεται ακόμη πιο υποκειμενικό.
Καλημέρα, καλή μου.
Cleareaching ξέρεις τι απέγινε το σχόλιό μου?
Εξαφανίστηκε... :(
Cleareaching, αυτό όμως μπορεί να συμβαίνει έτσι με τα πράγματα εκείνα που είναι συμμετρικά μ έναν τρόπο, που είναι δυνατόν να "δει" κανείς την προοπτική που δεν βλέπει. Υπάρχουν όμως τόσα άλλα που δεν εμφανίζουν καμία συμμετρικότητα, και δεν έννοώ μόνο σχηματική. Υπάρχουν δεδομένα που έχουν άποψη βάθους, ή συμβολισμού, ή ιδεών που καθόλου δεν μπορούν να είναι συμμετρικές και αντικειμενικές..δεν νομίζεις;
Έλα μια βόλτα από εδώ αν θέλεις:
http://anemondixtia.blogspot.com/2010/09/blog-post.html
Καλό βραδυ
@libero
Δεν έχω ιδέα καλέ μου. Δεν έχει έρθει ούτε στο e-mail μου όπου λαμβάνω όλα τα σχόλια ούτως ή άλλως. Θα κάνεις τον κόπο να το ξαναγράψεις σε παρακαλώ;
@Αναΐς
Δεν μπορώ να γράψω σχόλιο στην ανάρτησή σου! Πρέπει να έχει κάποιο πρόβλημα ο server του blogger (?). Θα προσπαθήσω πάλι αργότερα.
Ας πω (ξανά) την γνώμη μου και όχι την "αλήθεια μου". :D
Cleareaching:
<<Γεγονός όμως είναι ότι σπανίως συμφωνούμε μεταξύ μας εμείς οι άνθρωποι για κάποιο από τα πράγματα που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, πράγμα που σημαίνει ότι η αλήθεια είναι υποκειμενικό ζήτημα.>>
Πράγμα που σημαίνει ότι δεν είναι η αλήθεια υποκειμενική, αλλά οι αισθήσεις μας και σύμφωνα μ' αυτές, η άποψη μας. Ο κύβος αντανακλά ένα συγκεκριμένο μήκος κύματος υπό τις παρούσες συνθήκες φωτισμού.
Η αλήθεια είναι: το μήκος κύματος που αντανακλά ο κύβος.
Ας υποθέσουμε, 453 νανόμετρα.
Αυτή είναι η αλήθεια, και δεν είναι κανενός. Υπάρχει εκεί στο τραπέζι, είτε υπάρχουμε εμείς οι τρεις, είτε όχι και χέστηκε για τις γνώμες μας.
Γιατί αν είναι πολλές οι αλήθειες, πόσα και πότε έχουμε το ψέμα; Πως δομείται το αντικειμενικό ψέμα;
Δεν είναι η αλήθεια μια και μοναδική; (και εν αντιθέτως, τα ψέματα πολλά)?
Αυτήν την μια δεν εννοούμε όταν ζητάμε από κάποιον να μας την πει? Ασχέτως αν ο άλλος μας πει την γνώμη του η οποία κάποιες φορές, μπορεί να συμπίπτει με την αλήθεια.
@libero
Κατ’ αρχάς σ’ ευχαριστώ πολύ που μπήκες στον κόπο να ξαναγράψεις το σχόλιό σου.
Συμφωνώ βεβαίως με όσα γράφεις και πρέπει να σου πω ότι τα ερωτήματα που θέτεις τα θέτω κι εγώ, απλά ίσως προσεγγίζω τη λύση τους διαφορετικά. Πρώτα απ’ όλα, ο κύβος μπορεί να υπάρχει στο τραπέζι αλλά να μην είναι καν κύβος. Τι θέλω να πω. Ο άνθρωπος με τα αισθητήρια όργανά του αντιλαμβάνεται τον κόσμο με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Σίγουρα δεν είναι ο μοναδικός, γιατί αν υποθέσουμε ότι αντί για μάτια είχαμε φασματογράφους ή μικροσκόπια, θα βλέπαμε τον κόσμο (και τον κύβο βεβαίως) τελείως διαφορετικά, έτσι δεν είναι; Καλούμαστε επομένως να δομήσουμε την πραγματικότητα (από αυτά δηλαδή που αισθανόμαστε να την αντιληφθούμε) με τα αισθητήρια όργανα που διαθέτουμε και όχι αλλιώς. Για μας λοιπόν κύβος υπάρχει έτσι όπως τον ξέρουμε και μπορούμε να έχουμε εποπτεία του έτσι όπως την έχουμε και όχι διαφορετικά. Αν υπάρχει ο κύβος με άλλους τρόπους, δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Τα νανόμετρα δεν μου λένε κάτι, αν δεν μπορώ να αντιληφθώ αυτό που λένε με τα μάτια μου.
Το γεγονός αυτό, ότι η αντιληπτικότητά μας είναι κατ’ ανάγκην πεπερασμένη, ορίζεται και περιορίζεται δηλαδή από τα αισθητήρια όργανά μας και τον τρόπο που ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις πληροφορίες και δομεί την πραγματικότητα, έχει συγκεκριμένες συνέπειες. Η βασικότερη είναι ότι η αντίληψή μας της πραγματικότητας υπόκειται στα εγγενή σφάλματα των αισθητηρίων οργάνων μας και της γνωσιακής διαδικασίας του εγκεφάλου.
Επομένως, κανείς από τους τρεις του παραδείγματος δεν λέει ψέματα όταν λέει ότι ο κύβος στα μάτια του είναι μπλε, πράσινος ή σχεδόν μαύρος. Λέει αυτό που αντιλαμβάνεται, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί πράγματι να υπάρχουν περισσότερες από μία αλήθειες. Για να μιλήσουμε για ψέμα θα πρέπει να συμπεριλάβουμε τις έννοιες του δόλου και της πρόθεσης. Κάποιος λέει ψέματα δηλαδή όταν, αντί να πει αυτό που βλέπει, το διαστρεβλώνει εσκεμμένα και από πρόθεση.
Από την άλλη πλευρά, το γεγονός ότι υπάρχουν ακριβείς μετρήσεις και ορισμοί των χρωμάτων και των σχημάτων σε νανόμετρα ή ο,τιδήποτε άλλο, σημαίνει απλά ότι έχουμε εφεύρει ένα σημείο αναφοράς το οποίο κατισχύει των υποκειμενικών ενδείξεων των αισθητηρίων μας. Δεν σημαίνει ότι αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα ή την αλήθεια, γιατί απλούστατα αυτές μπορεί να απέχουν έτη φωτός από αυτό που εμείς αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα. Καταλαβαίνεις τι θέλω να πω; Τα επιστημονικά όργανα έχουν εφευρεθεί από ανθρώπους με βάση το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και απλά παρέχουν ακριβέστερες μετρήσεις. Δεν αποκλείεται η πραγματικότητα να είναι κάτι το τελείως διαφορετικό όμως, έτσι δεν είναι;
Κάτι δεν πάει καλά με την Google...
Είχα γράψει 2 σχόλια και εμφανίζει μόνο το πρώτο από τα δύο. :(
Τέλος πάντων...
Cleareaching:
"Λέει αυτό που αντιλαμβάνεται",
"πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί πράγματι να υπάρχουν περισσότερες από μία αλήθειες"
Άρα λες πως, αυτό που αντιλαμβάνεται με τις ατελής του αισθήσεις και τα μηχανήματα του, είναι ή αλήθεια και όχι πως, είναι η γνώμη του για την αλήθεια. ?
Τα 453nm ήταν μια υπόθεση, η αλήθεια όμως είναι πως, αντανακλά κάποιο ορατό μήκος κύματος, από την στιγμή που το βλέπουμε. Υπάρχει η αλήθεια, απλά δεν την γνωρίζουμε.
Θα προσπαθήσω γίνω πιο κατανοητός με το παρακάτω παράδειγμα. :)
Αν πω ότι:
"η περίμετρος του κύκλου διαμετρήματος 4ων εκατοστών, είναι 12,56 εκατοστά"
και εσύ πως:
"είναι 12,564 εκ.".
ποιος από τους δυο μας θα έχει πει την αλήθεια;
Γιατί δεν μπορεί 1 κύκλος, να έχει 2 (ή περισσότερους) περιμέτρους. Αληθής τουλάχιστον, γιατί από ψευδής, όσους θέλεις. :D
Αν τώρα μάθουμε κάποτε την περίμετρο του κύκλου, οι παραπάνω απαντήσεις θα ήταν ψευδής, και όχι κάποιες (μου, σου, του, αντικειμενικές, υποκειμενικές, ρηματικές, κτλ. ) αλήθειες .
Θα ήταν ψέμα τότε, αν έλεγα ότι η περίμετρος κύκλου είναι 12,56 εκ., όπως ψέμα είναι αν πω πως, 1+1 μας κάνουν 1,99999 ή 2,000012 ακριβώς επειδή γνωρίζουμε την αλήθεια (=2).
[παραλλήλισε τα αποτελέσματα, με το χρώμα του κύβου]
Αν σε ρωτούσαν πόσο κάνει 1+1, ποια από τις πολλές αλήθειες, θα έλεγες?
Τι γίνεται όμως στην περίπτωση της περιμέτρου και του χρώματος (και σε άλλες περιπτώσεις που δεν γνωρίζουμε την αλήθεια). Κάνουμε μια παραδοχή, δημιουργούμε δηλαδή ένα ψέμα (να σου ο δόλος και η πρόθεση, λοιπόν).
Ομαδοποιούμε κάποια μήκη κύματος, παίρνουμε ένα κομμάτι του ορατού φάσματος και το βαπτίζουμε, μπλε γαλάζιο, πράσινο, κτλ. για να μπορέσουμε κάπως να συνεννοηθούμε μεταξύ μας. Το ίδιο κάνουμε και την περίμετρο του κύκλου. Όλα τα μήκη που έχουν βρεθεί από τι γινόμενο των διαμέτρων με τα τρία πρώτα ψηφία του "π"(3,14)και περισσότερα, θα τα θεωρούμε αληθή.
Οπότε και στους δυο μας, ο μαθηματικός θα έβαζε 10’. :)
Γιατί λοιπόν να επιμένουμε για το χρώμα του κύβου, από την στιγμή που δεν μπορούμε να μάθουμε με τις ατελής αισθήσεις και τα μηχανήματα μας, το μήκος κύματος που αντανακλά ο κύβος;
Έτσι, ανάμεσα στις δυο εκφράσεις: "η αλήθεια μου" και "το ψέμα μου", δεν νομίζεις πως η δεύτερη ταιριάζει πιο πολύ;
Αυτό που δεν μπορώ να καταλάβω είναι γιατί "βαπτίζεις" τις γνώμες μας για το χρώμα του κύβου και γενικά για την πραγματικότητα, αλήθειες, για να βγάλεις το συμπέρασμα μετά ότι υπάρχουν πολλές αλήθειες, όταν είναι προφανές πως όχι η αλήθειες, αλλά οι γνώμες μας για την μια αλήθεια, είναι πολλές;
Πως μπορεί να αμφισβητήσει κανείς την αλήθεια;
Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι ένα κι ένα κάνουν δυο;
Πότε λέει κανείς την "γνώμη του" και πότε την "Αλήθεια του";
Τώρα, η εντελώς διαφορετική πραγματικότητα που λες στο τέλος, μπορεί να υπάρχει, αλλά ποια θα είναι τότε η φαντασία; η υπόθεση; το σενάριο; Αυτά είναι οι τα "εντελώς διαφορετικά" από την πραγματικότητα.
Λέω πάντως να μείνουμε στην πραγματικότητα των στερεών σωμάτων, των χρωμάτων, και του πληκτρολογίου με τα γράμματα. :D
Πάντως εγώ πρόλαβα και το είδα εδώ το σχόλιό σου που έκανες και λινκ στη Wikipedia κι επειδή το είδα εδώ, το έσβησα από το mailbox μου, αλλιώς θα το ξανα-αναρτούσα… :( Αλλά σίγουρα υπάρχει κάποιο τεχνικό πρόβλημα γιατί και το δικό μου σχόλιο είχε αναρτηθεί δύο φορές. Τι να πω!
Να υπενθυμίσω ότι το θέμα που συζητάμε το έχω ξαναδιαπραγματευτεί εδώ: http://unseenchrislina.blogspot.com/2010/01/blog-post.html. Και είχα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι: «Οι γνωστές και ορατές και μετρήσιμες συνθήκες που επικρατούν στο σύμπαν μας δεν προηγούνται αλλά προέρχονται από τη δική μας ύπαρξη και συνείδηση. Βλέπουμε το σύμπαν έτσι όπως το βλέπουμε, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος που μπορούμε να το δούμε».
Τι θέλω να πω. Ο κύκλος, η περίμετρος, ο κύβος, το χρώμα – όλα αντανακλούν τον τρόπο που εμείς, με τα δικά μας μέσα, αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Και κάνουμε, όπως λες, παραδοχές: αυτό θα το πούμε κύκλο και τη γραμμούλα γύρω-γύρω που τον ορίζει, περίμετρο. Δεν είναι απαραίτητα Η αλήθεια. Είναι απλώς αυτό που βλέπουμε, το οποίο το αναγάγουμε σε αλήθεια. Αλλά στην ουσία της είναι μια παραδοχή.
Αν τώρα θεωρήσουμε την παραδοχή αυτή για αλήθεια ή για ΤΗΝ πραγματικότητα – και πρέπει τελικά να το θεωρήσουμε γιατί αλλιώς πώς θα πορευτούμε στη ζωή μας – μέσα εκεί αρχίζουν οι διαφοροποιήσεις. Μέσα στο πλαίσιο αυτό μπορούμε να πούμε ότι π.χ. "η περίμετρος του κύκλου διαμετρήματος 4ων εκατοστών, είναι 12,56 εκατοστά" και όχι 12,564 και ότι η πρώτη δήλωση είναι αληθής επειδή επαληθεύεται από μετρήσεις με όργανα ακριβείας ενώ η δεύτερη δήλωση είναι ψευδής. Αλλά φυσικά δεν μπορούμε να ξέρουμε με ακρίβεια την περίμετρο κάθε κύκλου (έτσι δηλαδή όπως μετρείται από όργανα ακριβείας) και κατά συνέπεια κάνουμε εκτιμήσεις και παραδοχές, χωρίς δυστυχώς να κρατάμε μια επιφύλαξη, αλλά εντελώς αλαζονικά.
Όσο για το γιατί βαφτίζω τις εκτιμήσεις και παραδοχές που κάνουμε «αλήθειες» το κάνω επειδή δεν υπάρχει δόλος στη διαδικασία, δεν υπάρχει πρόθεση εξαπάτησης κάποιου, μόνο αυτο-εξαπάτηση. Έχω κατά νου τις ιδέες του Ken Wilber: Είναι δύσκολο να δεχθούμε ότι καθένας μας φυλάσσει και προτάσσει ψήγματα της αλήθειας, ισάξια. Ωστόσο αυτό ακριβώς συμβαίνει. Καθένας αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο φαίνεται ο κόσμος στο επίπεδο το οποίο αντιλαμβάνεται και ΟΛΑ τα επίπεδα είναι κρίσιμα συστατικά του Κόσμου. Δεν υπάρχει ένα επίπεδο πραγματικότητας και όλες οι άλλες απόψεις είναι απλοϊκές και ανακριβείς εκδοχές αυτού του μοναδικού επιπέδου. Καθεμιά είναι ακριβής άποψη ενός κατώτερου ή ανώτερου, πάντως ουσιαστικά σημαντικού επιπέδου πραγματικότητας. Αλλά μάλλον δεν πρέπει να τις βαφτίζω έτσι, έχεις δίκιο…
Καλησπέρα στην όμορφη παρέα και με γειά την αιθητική αλλαγή του μπλογκ σου Χριστίνα μου. Πολύ όμορφο- αν και μου βγάζει λίγη μελαγχολία...-
Μεγάλο θέμα όντως η αλήθεια και η αναζήτηση της κι ακόμη μεγαλύτερο η εύρεση της. Ετυμολογικά παίρνοντας τη λέξη θα έλεγα πως χρειάζεται να θυμηθούμε -να ξαναθημηθούμε-, να βγούμε από την κατάσταση λήθης, άρα δεν την αναζητάμε σαν κάτι ξένο ή νέο (για να την βρούμε την α-λήθεια) αφού προφανώς τη γνωρίζαμε και την ξεχάσαμε. Να πώ πως είναι θέμα μνήμης, ανάμνησης και όχι αισθητηρίων μόνο?
Το κατά πόσο είναι εφικτό και σε ποιό βαθμό είναι μια άλλη μεγάλη ερώτηση...
Όμως θυμήθηκα ένα κείμενο που απευθυνόταν στους αναζητητές της αλήθειας και της σοφίας, όπου ένας Σοφός γέροντας έλεγε, πως κάθε βήμα που κάνουμε στο μονοπάτι της αναζήτησης(έξω μας) μας απομακρύνει από την αλήθεια, καθώς μας βάζει σε πολύπλοκα κανάλια, που ως ένα σημείο επίτηδες την κάνουν να φαίνεται δύσκολη και "για λίγους" ενώ αυτή υπάρχει εξ αρχής μέσα μας, κι εκεί θα τη βρούμε.
Το θέμα είναι πως την έχουμε κουκουλώσει με τόσα πέπλα και σκοτάδια, και τόσες διαφορετικές γνώμες και απόψεις που δεν την βλέπουμε -τουλάχιστον όχι ολόκληρη κι όχι αν δεν προσπαθήσουμε συνειδητά. Τα ίδια τα αισθητήρια όργανα μας έχουν προγραμματιστεί κατά την παιδική ηλικία μας και σίγουρα δεν ξέρουμε κατά πόσο είναι αξιόπιστα -φτάνει να θυμόμαστε πως με αυτά τα εργαλεία (τα αισθητήρια όργανα) λαμβάνουμε εκατομμύρια πληροφορίες ανά δευτερόλεπτο και ο εγκέφαλος μας φιλτράρει με αυτόματη διαδικασία την πλειοψηφία αυτών των πληροφοριών αφήνοντας ένα απειροελάχιστο ποσοστό να φτάσει στη συνείδηση μας -κι αυτό το απειροελάχιστο είναι αυτό που ονομάζουμε "πραγματικότητα"...
Αν δεχτούμε δε πως όλοι μας είμαστε ΑΤΟΜΑ, μέρη του Όλου, θεωρώ πολύ πιθανό να υπάρχουν και άπειρες "σχετικές αλήθειες", όμως η Απόλυτη Αλήθεια υποθέτω πως μάλλον μία είναι...
Η σύνθεση πολλών "σχετικών αληθειών" ίσως μας βοηθά να δούμε και με άλλα μάτια την ίδια Απόλυτη αλήθεια -από σχετική πάλι όμως σκοπιά.
Όσο για τα επιστημονικά εργαλεία, συμφωνώ Χριστίνα μου, ανθρώπινα εργαλεία είναι μιας ακόμη Σχετικής προσέγγισης της αλήθειας.
Την καλησπέρα μου σε όλους σας
Cleareaching...
"Όσο για το γιατί βαφτίζω τις εκτιμήσεις και παραδοχές που κάνουμε «αλήθειες» το κάνω επειδή δεν υπάρχει δόλος στη διαδικασία, δεν υπάρχει πρόθεση εξαπάτησης κάποιου, μόνο αυτο-εξαπάτηση."
Δηλαδή αν έλεγες για την εκτίμηση του χρώματος (την γνώμη σου δηλαδή για την πραγματικότητα,) πως είναι το "ψέμα μου", θα είχες κάποιο δόλο;
Είχαν δόλο τα ώντα μου και η γόγορνά του. ;)
Μπορείς να πεις κάτι ψευδές και λόγω αγνοίας της αλήθειας, όπως στην περίπτωση του κύβου, αφού όπως συμφωνήσαμε τα μέσα με τα όποια αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, μάτια, αυτιά… όπως και τα μηχανήματα που φτιάχνουμε, είναι ανακριβή.
Οπότε, το να χαρακτηρίζουμε τις γνώμες μας ως "αλήθειες μας" αν όχι δόλο, έχει μπόλικο αυταρχισμό και πιστεύω πως "εκφυλίζει" και την έννοια της λέξης.
Στο τέλος δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε… :(
Φαντάζεσαι ο Γιάννης να σου ΄λεγε τότε:
"Δεν με παρατάς ρε μάνα! Αυτή είναι η Αλήθεια Μου, ΓΟΓΟΡΝΑ! και δεν με νοιάζει τι γράφει το λεξικό που μου ‘φερες! Εσύ γραψ’ το όπως νομίζεις κι άσε με εμένα."
Κι όμως όπως βλέπω, προς τα εκεί πάμε… :(
@Τοξοτάκι
Καλό φθινόπωρο καλή μου. Όσο με αφορά, τα είπες όλα με ακρίβεια!
@libero
Σίγουρα έχει αυταρχισμό. Αλλά έτσι είναι από τη βάση του όλο το θέμα. Και το ότι λέμε το στρογγυλό, "κύκλο" είναι μια αυθαίρετη παραδοχή που ενέχει αυταρχισμό.
Διατηρώ μια επιφύλαξη ως προς τον ορισμό της έννοιας "αλήθεια" και αν το να την αντιπαραβάλλουμε με την έννοια "ψέμα" για να καταλήξουμε στον ορισμό της είναι μια έγκυρη διαδικασία ή όχι. Θα ρίξω μια ματιά σε ένα λεξικό φιλοσοφικών εννοιών στο σπίτι και θα επανέλθω. ;)
Σύμφωνα λοιπόν με το “Φιλοσοφικό λεξικό” του Σωκράτη Γκίκα και την “Εισαγωγή στη φιλοσοφία” του Χ. Θεοδωρίδη, η αλήθεια δεν είναι η συμφωνία ή αντιστοιχία της νόησης προς την πραγματικότητα, μια και αυτή κρίνεται μάλλον ανέφικτη ή απρόσιτη. Η αλήθεια έχει να κάνει με τη νόηση, το διανοητικό έργο ως σύνολο. Η αλήθεια δεν ίναι ένα πράγμα, μια οντότητα που έχει υπόσταση, μια ιδιότητα εμπειρική που βρίσκεται στα πράγματα, αλλά μια θεωρητική αξία, κάτι που χαρακτηρίζει τις κρίσεις, δηλαδή τις σχέσεις που διαπιστώνουμε ανάμεσα στα αντικείμενα. Τα φυσικά πράγματα, ένας βράχος, το κτήριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ένας πόνος, μια λύπη, δεν μπορούν να είναι μόνα τους ούτε αλήθεια ούτε ψέμα. Οι έννοιες αλήθεια και ψέμα προβάλλουν από τη στιγμή που προχωρούμε σε κρίσεις, άμα σκεφτούμε: η Εθνική Βιβλιοθήκη βρίσκεται στην Αθήνα, νιώθω έντονο πόνο, νιώθω βαθιά λύπη. Ο Πλάτων έγραφε: “ου γαρ εστι το ψευδος και το αληθες εν τοις πραγμασι... αλλ' εν διανοια” (Περί ψυχής, ΙΙΙ 8).
Περιορίζοντας έτσι την έρευνα στις κρίσεις παρατηρούμε ότι υπάρχουν κρίσεις κατά βάθος διαφορετικές. Από τις κρίσεις: ο ήλιος λάμπει, ο Λευκός Πύργος βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, η ελληνική επανάσταση άρχισε το 1821, οι τριες γωνίες του τριγώνου είναι ίσες με δύο ορθές, το π=3,14, οι τρεις πρώτες με όλη την εσωτερική τους διαφορά αναφέρονται στην πραγματικότητα, φανερώνουν δηλ. πώς στην πραγματικότητα είναι ή γίνεται κάτι, ενώ οι δυο τελευταίες έχουν να κάνουν με παραδοχές ή έννοιές μας. Αναφέρονται δηλαδή σε παραδοχές που έχουμε κάνει στη διάνοιά μας χωρίς να τους ενδιαφέρει το πώς γεννήθηκαν και σε τι αντιστοιχούν. Οι πρώτες ονομάζονται πραγματικές αλήθειες (verites de fait), οι δεύτερες λογικές αλήθειες (verites de reason).
Οι πραγματικές αλήθειες προϋποθέτουν πως κάτι είναι έξω από μένα και πως η νόησή μου συμφωνεί με αυτό τι κάτι. Αντίθετα, οι λογικές αλήθειες φανερώνουν σχέσεις ανάμεσα σε στοιχεία που βρίσκονται μέσα στη διάνοια.
Ας δούμε ένα παράδειγμα πραγματικής αλήθειας: ένα κομμάτι μαύρο μάρμαρο μου δημιουργεί κάποιες εντυπώσεις. Έχει σχήμα, χρώμα, αντίσταση στην αφή, συγκεκριμένη αίσθηση, θερμοκρασία, βάρος κλπ. Όλα αυτά είναι αισθήματα (συμπεράσματα των αισθήσεων) κι αυτό που λέω μάρμαρο, αν προσέξω καλά, δεν είναι για μένα παρά ένα μάτσο αισθήματα. Ωστόσο πέρα ή κάτω από τα αισθήματα υπάρχει κάτι, ένα υποκείμενο που περιέχει τις ιδιότητες μαύρο, βαρύ κλπ. Το υποκείμενο αυτό το λέμε ουσία και το φανταζόμαστε σαν κάτι σταθερό κι αμετάβλητο.
Τι είναι όμως η ουσία, αφού δεν μπορώ να έχω εποπτεία της παρά μόνο μέσα από τις αισθήσεις μου; Δεν είναι για μένα παρά η αφορμή που γεννά μέσα στη διάνοιά μου εικόνες και αντιστοιχίες ανάμεσα στις εικόνες και την ίδια. Το νοητικό μου περιεχόμενο άρα είναι ένα σύνολο συμβόλων που βρίσκονται σε αντιστοιχία με ορισμένες ιδιότητες του εξωτερικού κόσμου. Αυτό είναι και η αλήθεια (μου).
Επομένως, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι αλήθεια και ψεύδος συνιστούν την απόλυτη αντίθεση, ιδίως στην περίπτωση των λογικών αληθειών, επειδή ανάμεσα σ' αυτά τα δύο μπορεί να υπάρχει η δυνατότητα, η πιθανότητα κ.ο.κ.
Αφού όμως τον κόσμο, για να τον αντιληφθώ, τον μεαφράζω στη γλώσσα του νου, γεννιέται η υποψία μήπως όλα αυτά που λέμε εξωτερική πραγματικότητα δεν είναι τίποτε άλλο παρά η γλώσσα, κάτι που γεννά η συνείδηση. Μήπως τελικά ο κόσμος είναι οι παραστάσεις μου;
Δεν βρίσκω άκρη Cleareaching :(
Τα λεξικά και γενικά τα επιστημονικά βιβλία γράφουν την αλήθεια, γι' αυτό άλλωστε προσφεύγουμε σε αυτά.
Εγώ πάντως οφείλω να ομολογήσω ότι απόλαυσα τη συζήτηση. :)
Γεια σου Χρίστίνα.
Καιρό έχω να έρθω από τα μέρη σου.
Πάντα σε διαβάζω όμως και το ξέρεις..
Θα σου βάλω άλλη μία παράμετρο στην ανάρτηση σου.
Εχω δισ-χρωματοψια.
Κοινώς δεν αναγνωρίζω τα χρώματα..μερικά απλά τα ξέρω και περισσότερο από συνήθεια αυτά.
Μερικά χρώματα δεν ξέρω ποια είναι.
π.χ.Το χρώμα που είναι μεσα στο κείμενο δεν ξέρω τι είναι..κάτι σε γκρι θα έλεγα οτι είναι.
Είναι η μεγαλύτερη απορία φίλων μου.
Θα ήθελαν να καταλάβουν τι βλέπω και πως το βλέπω..απλά πιστεύω ότι βλέπω διαφορετικά κάποια πράγματα σε σχέση με τη πλειονότητα του κόσμου.Ισως να με βολευει μία τέτοια άποψη αλλά αυτό πιστεύω.
Οπως και η ζωή..είναι θέμα οπτικής στο πως αντιμετωπίζει ο καθένας τα προβλήματα στη ζωή του..
Οπως και να χει χάρηκα που ξαναήρθα στα μέρη σου..πλέον θα τα λέμε περισσότερο και με περισσότερη ενέργεια.
Γεια σοΥ Χριστίνα!
Γεια σου κι εσένα Αντώνη, πάντα χαίρομαι να σε βλέπω εδώ. Χαίρομαι να σε βλέπω και στο blog σου βέβαια, αλλά δεν σχολιάζω όσο θα ήθελα για να μη βαραίνω τις συζητήσεις. Υπάρχει μια ...γκουχ... γκουχ... διαφορά ηλικίας με τους υπόλοιπους σχολιαστές και φαίνεται η άτιμη κιόλας! :D
Εσύ ειδικά να την αφήνεις την άποψη σου και ας είναι η διαφορά ηλικίας τέτοια που φαίνεται..
και προσωπικά κιόλας να σου πω πως την άποψη σου την θέλω και ας είμαι λάθος σε αυτά που γράφω..μου δίνεις τροφή για σκέψη για προβληματισμό και όπως και να το κάνεις ακόμα και αν διαφωνήσω με κάτι που θα μου πεις,στην πίσω άκρη του μυαλού ένας σπόρος θα έχει μπει..μπορεί αυτός ο σπόρος να μην ανθίσει μπορεί να μείνει έτσι..
παλιά που ασχολουμουνα πιο πολύ με το blog όντως υπήρχαν σχολιαστές..τώρα πλέον λίγοι μείναμε!..άρα δεν θα βαρύνεις κανέναν μην ανυσηχείς..
φιλιά πολλά!
... ό,τι πεις! :)
Δημοσίευση σχολίου