Η μετάφραση ξανά και ξανά – από εμπειρία σε λόγο κι από λόγο σε εμπειρία

Εν αρχή ην ο Λόγος αλλά όχι μόνο στην αρχή, και στη μέση και στο τέλος λ(Λ)όγος είναι όλα. Λόγος που προσδιορίζει και απαιτεί και από την άλλη εμπειρία που αξιώνει. Και στη μέση η μετάφραση ή η παρωδία της μετάφρασης και πώς αλλιώς αφού δεν ξέρουμε καλά το ιδίωμα στο οποίο όλα αυτά είναι γραμμένα;

Κανείς απ’ όσους έχω διαβάσει δεν μου έχει δώσει μια ικανοποιητική απάντηση στο πύρινο «γιατί». Γιατί να είναι απαραίτητη η εμπειρία ώστε να υπάρξει λόγος; Γιατί να αναζητεί και να επιζητεί ο λόγος την εμπειρία; Γιατί η ανθρώπινη εμπειρία να πραγματώνεται μέσα από τη γέννηση, την παιδική ηλικία και όλο τον κύκλο μέχρι το γήρας και την «οριστική απώλεια της μορφής» (aufheber) που αυτό επιφέρει; Γιατί ο θάνατος και γιατί η ζωή;

Πάντως κατηγοριοποιήσεις του λόγου έχουν γίνει: λόγος αποχρών, λόγος καθαρός, λόγος πρακτικός. Κι έπειτα είναι κι εκείνος ο άλλος Λόγος, αυτό το κάτι βαθύ πάντα ή πάντα υψηλό, το κάτι που βρίσκεται τόσο εντός ή τόσο μακριά που δεν μπορεί κανείς ποτέ να το εντοπίσει. Βάθος, ύψος, μέσα, έξω: πάντα χωρικοί προσδιορισμοί. Και ο χρόνος; Μια συνιστώσα που βιώνεται αλλά που η δική της ύπαρξη πάντα υπονομεύεται: αιωνιότητα, υπερχρονικότητα, υποκειμενικός χρόνος, χρόνος αντικειμενικός, πάντα όμως χρόνος σε σχέση με κάτι, χρόνος σαν διάρκεια ή σαν κίνηση ενός πράγματος ή φαινομένου, χρόνος χωρίς οντότητα per se, χρόνος ανύπαρκτος χωρίς τον λόγο ή την εμπειρία.

Που και τα δύο αυτά (λόγος κι εμπειρία) εμπεριέχουν αυθαιρεσία: εμπεριέχουν το «σαν να» (as if, als ob) σαν μοναδική αναγκαία και ικανή συνθήκη, το «σαν να» που – μέσα από νοητικά κατασκευάσματα και πλάσματα - κάνει τη ζωή δυνατή. Έτσι τη ζούμε τη ζωή, σαν μια υπόθεση που μεταφράζεται σε σκοπιμότητα. Αλλά κι αυτή η σκοπιμότητα δεν ξέρουμε ποια ακριβώς είναι, αφού – τι κρίμα! – είναι γραμμένη σε ένα άγνωστο για μας ιδίωμα που δεν μας επιτρέπει να τη μεταφράσουμε...