Ψυχή

Πολυσυζητημένη και πολυχρησιμοποιημένη, η έννοια της ψυχής έχει γίνει λίγο καραμέλα στις μέρες μας, ιδίως στο πλαίσιο της μετενσάρκωσης. Με την έννοια της ψυχής έχουν ασχοληθεί ιδιαίτερα τόσο η φιλοσοφία όσο και η θεολογία ήδη από την αρχαιότητα – ίσως γι’ αυτό υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικοί ορισμοί της. Η ψυχή έχει επίσης συνδεθεί με την αθανασία, μια και πιστεύεται ότι είναι η μοναδική συνιστώσα που επιβιώνει του θανάτου του σώματος. Σε σχέση δε με το τελευταίο, άλλοι θεωρούν ότι είναι ο ναός και άλλοι η φυλακή της.

Από πλευράς ετυμολογίας, η λέξη “ψυχή” προέρχεται από το αρχαιοελληνικό “ψύχω”, που σήμαινε “πνέω”. Η αντίστοιχη αγγλική λέξη “soul” συνδέεται από μελετητές με τη λέξη “sea”, αντανακλώντας την πίστη των γερμανικών φύλων ότι οι ψυχές γεννιούνται κι επιστρέφουν στο βυθό της θάλασσας.

Όσο για μένα, οφείλω να ομολογήσω ότι παλιά πίστευα περισσότερο στην ύπαρξή της. Δεν είμαι σίγουρη πλέον ότι υπάρχει όφελος σε μια τέτοια πεποίθηση – αντίθετα, το να πιστεύει κανείς στην ψυχή μπορεί να τον οδηγήσει σε πλάνη. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μιλούν για την ψυχή και τη μετενσάρκωση σα να πρόκειται να επιβιώσει η προσωπικότητά τους: μεγάλη πλάνη. Ψυχή και προσωπικότητα δεν είναι το ίδιο. Εάν υπάρχει, η ψυχή είναι το υπόστρωμα, η επιφάνεια όπου τα συστατικά της προσωπικότητας (οι σκέψεις, τα αισθήματα και τα συναισθήματα) πέφτουν απαλά πάνω της ή, αντίθετα, χαράζονται βίαια. Είναι το σύνολο, το τελικό αποτέλεσμα των προτερημάτων κι ελαττωμάτων, της ηθικής, του κανόνα συμπεριφοράς κλπ. Είναι αυτό που συγκρατεί το “διά ταύτα” της ζωής μας.

Έπειτα υπάρχουν κι άλλες ερωτήσεις: Ψυχή έχουν μόνο οι άνθρωποι; Τι γίνεται με τα φυτά, τα ζώα, τα ορυκτά; Πρέπει να θεωρήσουμε την ανιμιστική άποψη εντελώς ανεδαφική ή όχι;

Ποια είναι η γνώμη σας;